مصطفی توفیقی - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد

مشهد، هم به عنوان زادگاه مهدی اخوان ثالث و هم از جهت این که خواستگاه ادبی او به شمار می آید، نقشی اساسی در سرتاسر دورتان ادبی وی دارد. اخوان خود را مسافری می داند که از خراسان به یوش می رود؛ از همین رو می توان مشهد و فرهنگ و ادبیات آن را در سطوح مختلف شعر اخوان جستجو کرد. در این مقاله، ابتدا نگاهی می اندازیم به جاذبه و دافعه مشهد برای اخوان و از این گذار، بازتاب محیط فرهنگی و اجتماعی مشهد در شعر او را در دوره های مختلف حیات ادبی اش بررسی می کنیم. سپس به بررسی بازتاب روابط شخصی اخوان در سال های اقامت مشهد و پس از آن، با مردم دیار خود و آثار این روابط بر شعر او می پردازیم و پس از بررسی جلوه های حضور امام رضا و حرم رضوی ، به عنوان مهم ترین نماد شهر بررسی در شعر اخوان، بازتاب های زبانی مشهد در شعر اخوان را مورد واکاوی قرار می دهیم. در این بخش، علاوه بر مرور اشعار اخوان به لهجه مشهدی، به اثرپذیری او از مکتب ادبی خراسان و نیز استفاده اش از واژگان و اصطلاحات مشهدی، پرداخته شده است. چگونگی اثرپذیری شعر امید از ادبیات مسلط بر انجمن ادبی خراسان و سنت شعری مشهد، نیز مرور تصاویر (ایماژها) مشهد در شعر اخوان ثالث، از جمله مسائلی است که در این مقاله به آن ها پرداخته شده است.

اخوان ثالث، مشهد، طوس، شعر، لهجه، مشهدی