مقایسه تطبیقی گویش مردم خواف باتاریخ بیهقی

خوافی (خافی) یکی از گویش های خراسانی است که درحدود ۳۰۰ کیلومتری مشهد و هم مرز با افغانستان با آن تکلم می شود. از طرفی دیگر تاریخ بیهقی به عنوان یکی از مهم ترین و نامدارترین متون نثر فارسی توانسته است در طول تاریخ پرنشیب و فراز ایران همچون نگینی بر انگشتر ادبیات ایران زمین خوش بدرخشد و شهرهای خراسان بزرگ ازجمله خواف کوشیده است باحفظ گویش واژگانی اصیل ومنحصربه فردآن پیشاپیش نهضت اعتلای فارسی دری باشد. واژگانی چون: اشتلم، بدرگ، بکار، پایچه (پیچه)، پیش نماز (پش نماز)، جزم، جگر، جوال و گوال، خال (خالو)، خرده (خورده)، خریطه (خلیطه)، خسر، دشخوار، دلو (دل)، دینه، زال،زلفین (زلفی)، زهره، شوربا (شوروا، شروا)، شوی، صفه (صوفه)، کفه (کپه)، گنده، لت، مرافعه، ملا، نبسه (نوسه)، نماز پیشین، نماز دیگر (دگه)، نماز شام (شم)، نماز خفتن، وثاق(وتاق) و نیز اصطلاحات و افعالی چون: از گردن خود بیرون کردن، برملاکردن، بنشست (بنچست)، خشک شدن ویله کردن از جمله مواردی است که ضمن کاربرد درتاریخ بیهقی هنوز در گویش محلی خواف مورد استفاده قرار می گیرد. در این پژوهش که ترکیبی از مصاحبه، مشاهده و مطالعه است پاره ای از این کلمات، تعبیرات و اصطلاحات شناسایی شده و شباهت ها و تفاوت های آوایی و معنایی آنان با گویش خواف خراسان به طور خلاصه مورد بررسی قرار گرفته است تاچه در نظر آید و چه مقبول افتد.

Keywords:

اشتلم , پایچه , تاریخ بیهقی , جل , جوال , خریطه , خواف , کفه( کپه) , گویش