احسان شریفیان - دانشجوی دکترای شهرسازی دانشگاه تربیت مدرس
محمدرضا پورجعفر - استاد دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس
علی اکبر تقوایی - دانشیار دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس

تدوین الگوی شهرسازی اسلامی، ایجاب می کند تعریف دین از خود مفهوم شهر و شهرنشینی با استناد روشمند به منابع دست اول به ویژه قرآن کریم جستجو شود. در این تحقیق با تکیه بر روش تدبر ، مفهوم شهر و شهرنشینی در قرآن تعریف، و مهم ترین ارکان تحقق و بقای آنها، ذکر می شود. براین اساس، قرآن شهر را محل تحقق حاکمیت الله بر زمین می داند که با محوریت وحی و تجمع امت بر گرد ولی الله شکل می گیرد. بنابراین شهرنشینی به معنای پذیرش حاکمیت کتاب خدا و حاکمیت ولی او بر زمین است که مستلزم تجمع مکانی و استقرار بر محور ولی می باشد. این نوع شهرنشینی برای بلوغ خود، لازم است چهار مرحله را طی کند تا واجد وجه اجتماعی، دنیوی، الهی و تمدنی گردد. هر یک از این مراحل نیز دارای ارکانی است که عبارتنداز: قانون ، حاکمیت ، تجمع ، مرابطه ، مالکیت ، سکونت ، معیشت ، عمران ، امنیت ، عبادت ، تعلیم و تزکیه ، تذکر و تفکر ، انفاق ، جهان پیوندی و نسل . 

تعریف شهر, مدینه, ابعاد شهرنشینی, قرآن, تدبر