بررسی نتایج و تجارب بدست آمده در برخورد با مناطق حاشیه نشین در ایران و جهان

اسکان بشر، نقش تمدن ساز در فرایند تاریخی توسعه جوامع داشته است. در این فرایند، شهرها، به مثابه برترین سطح اسکان، کانون ایفای این نقش بودهاند. چشمانداز توسعه جهانی نشان میدهد که این نقش همچنان تداوم دارد و این مهم در گرو برپا کردن و نگاه داشتن شهرهایی است که بتوانند مولد پایداری با محیطی قابلیت زا، مناسب زیست و حفظ کننده محیط زیست باشند از پدیده های عمده ناپایدار کننده شهری- به ویژه در کشورهای در حال توسعه- گونهای شهرنشینی با مشکلات حاد موسوم به اسکان غیررسمی است که بنابر مشاهدات جهانی در حال گسترش فزاینده است. این گونه سکونتگاه ها هر چند جلوهای از فقر است اما بازتاب کاستیها و نارسائیها سیاستهای دولتی و بازار غیررسمی به سبب بازتولید فقر و گسترش آن، به مخاطره انداختن محیط زیست و تحمل هزینهای بیشتر برای حل مشکلات- در مقایسه با هزینه پیشگیری از آنها- تهدیدی جدی برای پایداری و انسجام جامعه شهری است و نیازمند اتخاذ تدابیر ویژهای برای ساماندهی وضعیت فعلی و جلوگیری از گسترش آنها در آینده است. از آنجا که اسکان غیررسمی از زمینهای فراتر از مکان آن نشات میگیرد و بر محیطی فراتر از مکان آن نیز تاثیر میگذارد، چارهجویی این مساله به سیاستگذاری و اقداماتی نه فقط در سطح محلی آن، بلکه در سطح ملی نیاز دارد. تجربه برنامه های برخورد با اسکانهای غیررسمی در سایر کشورها مسیری تا حدودی متفاوت با کشورمان طی در پیش گرفته شده است البته اسناد و نهادهای بینالمللی نظیر کمیسیون اسکان بشر (هبیتات) در جمعبندی تجارب جهانی برنامه های منتشر کردهاند که حاکی از تغییر رویکردها و سیاستهای کلیدی در طول زمان است، اما مسیر طی شده در مجموع روندی تکاملی داشته و حاکی از توجه بیشتر به ابعاد اقتصادی-اجتماعی تامین مسکن کم درآمدها و سکونتگاه های غیرقانونی در کشورهای گوناگون است. برای تدوین راهبردهای آینده در ایران نیز ضروری است با شناخت از تغییرات صورت گرفته در روند و رویکرد مواجه با اسکانهای غیررسمی در جهان و استفاده از این الگوها و موارد موفق همراه با بومی سازی این موفقیتها و دست آوردها، متناسب با بافت فرهنگی، اجتماعی و جمعیتی ایران و همچنین بهرهگیری از تجربیات داخلی و فرصتهای موجود نسبت به ساماندهی سکونتگاه های غیررسمی میهن عزیزمان به صورت پایدار و کم هزینه اقدامات لازم صورت پذیرد.

Keywords:

حاشیه نشینی , توانمندسازی , رویه های مشارکتی , ارتقاء محیطی , ساماندهی.