محمد حسین ساعی - استادیار دانشکده ارتباطات و رسانه دانشگاه صداوسیما
محمدحسین آزادی - کارشناس ارشد ارتباطات دانشگاه صداوسیما
هادی البرزی دعوتی - دکتری ارتباطات؛ دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات

رسانه ­های اجتماعی، پلتفرمی برای کاربران­شان فراهم کرده­ اند که کاربران از طریق آنها می­ توانند در سریع­ ترین زمان با کاربران دیگر ارتباط و نظام پیام­ رسانی موثری برقرار کنند؛ ظهور این نوع پلتفرم­ ها در جامعه شبکه ­ای امروز، به طور تقریبی همه عرصه ­های زیست اجتماعی ازجمله فرایندهای حرفه ­ای و سازمانی تولید خبر به مثابه یکی از ارکان موجده و مبقیه جوامع و حکومت­ های مدرن را به چالش کشیده است؛ اگر خبرهای منتشرشده در فضای این رسانه­ های اجتماعی جعلی باشند، کاربران به وسیله این خبرها فریفته می ­شوند و احتمال می­ رود که تصمیمات اجتماعی ­شان نامتعارف شود، چنانچه در عصر پساحقیقت، کاربران، بررسی ­های واقعی و تجزیه وتحلیل اطلاعات دریافتی را کنار گذاشته و تقریبا بی چون وچرا مقهور انواع اطلاعات مخرب می ­شوند. در این دوران جدید، شناخت کامل ابعاد، اهداف و پیامدهای خبر جعلی که پدیده­ای نوظهور و آسیب­ زاست برای مقابله با ابعاد ویرانگر آن ضروری به نظر می­ رسد. در این مقاله با بررسی جامع منابع علمی موجود و انجام مصاحبه عمیق، چهار مضمون سازمان­ یافته تفاوت خبر جعلی با خبر ، تشابه خبر جعلی با خبر ، اهداف و پیامدهای خبر جعلی را با کمک روش تحلیل مضمون ارائه دادیم. از این رو خبر جعلی در مولفه ­هایی چون قالب خبری و سازمانی و حرفه ­ای بودن مشابه و در مولفه­ هایی چون تولید بر بستر رسانه­ های غیررسمی متمایز از خبر واقعی است. خبر جعلی با اهدافی چون تشکیل جنگ روانی و تامین منافع مالی، سیاسی و ایدئولوژیک تولیدکنندگان منتشر می­ شود. خبر جعلی پیامدهایی نظیر مخاطره انداختن امنیت ملی و روان عمومی جامعه و بالابردن احتمال تصمیم گیری مبتنی بر اطلاعات غلط را در پی دارد.

خبر, اطلاعات, خبر جعلی, عصر پساحقیقت, جامعه شبکه ای, رسانه های اجتماعی