محمود محمدی - دانشجوی کارشناس ارشد، دانشکده مهندسی راه آهن، دانشگاه علم و صنعت ایران
حمیدرضا احدی - استادیار، دانشکده مهندسی راه آهن، دانشگاه علم و صنعت ایران

حمل و نقل ریلی سهم قابل توجهی در حمل ونقل و اقتصاد ملی دارد. افزایش بهره وری اینصنعت مستقیما0 در افزایش عملکرد، کاهش هزینه و افزایش درآمد تاثیرگذار است. لذا بهبود و افزایش بهره وری به ویژه در حوزه ی نیروی انسانی در این صنعت همواره موردتوجه صاحبنظران و پژوهشگران حوزه حمل ونقل است. در این مقاله بهره وری نیروی انسانی در حوزه ی حمل ونقل ریلی با استفاده از روش ترکیبی تحلیل سلسله مراتبی و تحلیل پوششی داده ها ارزیابی شده است. به منظور ارزیابی بهره وری نیروی انسانی راه آهن ج.ا.ایران پس از تعیین ورودی و خروجی های مدل با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) ، داده های مربوط به این ورودیها و خروجیها در سالهای 1380 تا 1396 جمع آوری شده و وضعیت بهره وری نیروی انسانی راه آهن ج.ا.ایران طی 17 سال ، با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها (DEA) تعیین و در پایان اصلاحات لازم جهت افزایش بهره وری در حوزه ی نیروی انسانی با استفاده از مدل تحلیل دینامیکی پیشنهاد شده است. در این مطالعه با استفاده از روش AHP گروهی معیارهای هزینه ی نیروی انسانی و تعداد پرسنل به عنوان معیارهای ورودی و همچنین معیارهای تن کیلومتر و مجموع درآمد حمل بار به عنوان معیارهای خروجی در ارزیابی بهره وری سالهای موردنظر استفاده شده است و درنهایت نتایج حاصل از ارزیابی بهره وری راه آهن ج.ا.ایران با بهکارگیری روشهای CCR، BCC و AP نشان میدهد که سالهای 1380، 1381 و 1392 دارای بهترین عملکرد از نظر بهره وری نیروی انسانی بوده است. همچنین جهت ارزیابی بهره وری نواحی راه آهن طی این سالها از معیارهای هزینه ی نیروی انسانی و تعداد پرسنل به عنوان ورودی و معیارهای تن کیلومتر و مجموع درآمد حمل بار بهعنوان خروجی استفاده شده است. بر اساس نتایج بدست آمده نواحی هرمزگان، اصفهان و یزد بهره ورترین نواحی در حوزه ی نیروی انسانی به شمار میروند و در نهایت با استفاده از معیارهای ورودی تعداد پرسنل، تعداد واگن باری، تعداد واگن مسافری، تعداد لکوموتیو و هزینه ی نیروی انسانی و همچنین معیارهای خروجی تن کیلومتر، نفر کیلومتر و مجموع درآمد حمل بار بهره وری کل 17 سال اخیر و کل نواحی راه آهن ج.ا.ا مورد ارزیابی قرار گرفته است. با توجه به نتایج حاصل از تحلیل دینامیکی ، در صورت افزایش همزمان 20 درصدی مجموع درآمدهای حمل بار، افزایش 26 درصدی تن کیلومتر و درنهایت کاهش 17 درصدی هزینه ی نیروی انسانی میتوان انتظار داشت بهره وری نواحی ناکارآمد به سطح نواحی کارآمد بسیار نزدیک شود.

ارزیابی بهره وری، تحلیل پوششی داده ها، تحلیل سلسله مراتبی، راهکارهای بهبود، تحلیل دینامیکی