عباس اقبالی - دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کاشان
رویا اسماعیلیان - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان

سورۀ فجر هشتاد و نهمین سورۀ قرآن و سورهای مکی است که افزون بر مضامین اجتماعی، اخالقی، اعتقادی، عبادی و غیره در سبک و قالبی متین، مخاطب را به سوی تفکر هدایت کرده و او را به سرنوشت انسان و نتیجۀ اعمال وی، متوجه میکند. در جستار حاضر با نگاه درونمتنی، براساس سبکشناسی و با روش توصیفی - تحلیلی به واکاوی افقی متن این سوره در چهار سطح فکری، آوایی، زبانی و ادبی پرداخته شده است. از جمله مهمترین یافته های پژوهش می توان به این موارد اشاره کرد: سبک عبارات یعنی کوتاهی جمالت، نظم آهنگ برآمده از سجع واژگان، جناس، تکرار واکه ها، پرسش تنبیهی با سویه »ألم تر...«، با رویکرد هشدار و اندرز گرفتن از سرگذشت پیشینیان و توجه دادن به حیات واقعی سازواری دارد. از نظر »آوا معنایی«، صوامت و صوائت سوره با مضامین نهفته در آیات و پیامهای این سوره همگون میباشند. سبک استفاده از آرایههایی مانند مراعات نظیر، طباق فاصله ها و نبرهای آیات، مایۀ انتقال رسای مفاهیم گشته است همچنین فرایندهای زبانی در سطوح زبانی و ادبی به زیبایی متن افزوده و در جذب و اقناع مخاطب اثرگذار گشته است.

سورۀ فجر، سبکشناسی، آوا معنایی، سطح زبانی، توازن نحوی