علی اکبر اسماعیلی - دکتری حقوق عمومی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد گرگان
میثم پائین محلی - دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد گرگان

بانک ها در اختیار داشتن پول قابل توجهی از بخش پولی کشور نقش عمده ای در اقتصاد داشته و دولت ها با نظارت بر آنها به عنوان اهرم نیرومندی در نیل به اهداف اقتصادی خود از آنها استفاده می کنند. فعالیت اکثر بانک ها در نظام اقتصادی دنیا و حتی در اغلب کشورهای اسلامی بر مبنای ربا می باشد. با پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار نظام جمهوری اسلامی در ایران، ضرورت استقرار نظام حقوقی و اقتصادی اسلام مطرح و نظام بانکداری کشور بر مبنای حذف ربا با تصویب قانون عملیات بانکی بدون ربا شکل گرفت. روش تحقیق در این پژوهش بصورت توصیفی تحلیلی بوده و کتب، مقالات و آثار علمی و تحقیقاتی مکتوب و مرتبط با موضوع مورد استناد قرار گرفته است. لایحه ملی شدن بانک ها مصوب 1358/3/17 شورای انقلاب و قانون عملیات بانکی بدون ربا مصور 1362/6/8 مجلس شورای اسلامی و آئین نامه های مربوطه و سایر مقررات و مصوبات مرتبط با نظام بانکی ایران مورد مطالعه و در مباحث مورد نظر، مورد استناد واقع شده است. با وجود اینکه نظام بانکی ایران در قالب عقود اسلامی مبادرت به تجهیز و تخصیص منابع نموده اما با توجه به تحقیقات بعمل آمده، عملکرد بانک ها به گونه ای بوده که قسمتی از معاملات شکل صوری داشته و سپرده گذاران، گیرندگان تسهیلات و کارگزاران بانک ها با تعیین نرخ سود از پیش معین شده مبادرت به امضای قرارداد نموده و عملا مشابه بانک های ربوی و نظام سرمایه داری رفتار کرده اند.

بانکداری اسلامی، بانکداری بدون ربا، بانکداری ربوی، موانع، چالش ها، روابط حقوقی