قدرت اله قربانی - دانشیار فلسفھ دانشگاه خوارزمی تهران

اهمیت معنای زندگی، پرسش از چگونگی تحقق آن در عصر حاضر را برای انسان مسلمان معاصر ضروری می کند. در این زمینه نهج البلاغه امام علی× دارای آموزه های ارزشمندی است. امام علی× به مهم ترین مولفه های معنابخش زندگی از منظر توحیدی اسلام اشاره دارد. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی تحلیلی به ذکر مواردی از سیره علمی و عملی امام علی× درباره معنای زندگی پرداخته شده است. در این رویکرد، معنای زندگی در پرتو توحید ذاتی، صفاتی، توحید افعالی، توحید عملی و نهایتا جایگاه دنیا و مرگ مورد بررسی قرار می گیرد. توحید ذاتی و صفاتی، مواردی چون بساطت، نامتناهیت و دیگرگونه بودن خدا را گوشزد می کند که باعث اجتناب از تشبیه خدا به انسان می شود و نشان می دهد که خدا دارای همه کمالات نامتناهی است. توحید افعالی اثبات می کند جهان و زندگی انسان، آفریده و تحت حاکمیت مستمر خداست و انسان موجودی رها نیست و اصل غایت مندی افعال الهی حاکم بر زندگی او است. توحید عملی ضرورت و راه کارها و نتایج عملکرد انسان درمقابل خدا را بیان می کند که موجب رستگاری اوست. نهایتا این که با ملاحظه موارد توحیدی مذکور، دنیا به عنوان مقدمه کسب کمال و سعادت حقیقی انسان، و مرگ به مثابه لازمه گذر از دنیای مادی به حیات اخروی، معنای خود را به دست می آورند و سختی های زندگی نیز ابزار آزمون، کیفر، پاداش و تعالی انسان هستند. نتیجه این که، اندیشه توحیدی امام علی×؛ مبدا، معاد و مسیر تکاملی انسان در این دنیا را به درستی تعریف کرده، معنای حقیقی ای از زندگی انسان در پرتو عبودیت حق تعالی تعریف می کند، که آن، عین آزادگی اوست.

امام علی×، معنای زندگی، اندیشه توحیدی، توحید ذاتی، توحید صفاتی، توحید افعالی، توحید عملی، دنیا، مرگ.