فاطمه زین الدینی - کارشناسی ارشد کلام تطبیقی

شح نفس به حالتی شدیدتر از بخل گفته می شود و به معنای بخل توام با حرص دلالت می کند. در نهج البلاغه در پاره ای از خطبه ها و نامه ها واژه شح به کار رفته است. در این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای به بررسی و تحلیل معناشناختی شح نفس و معانی نزدیک به آن اقدام شده است. نمونه ای از آن در خطبه 162 نهج البلاغه است که در آن علت غصب خلافت، ظهور و بروز حالت شح نفس در غاصبان معرفی می شود. هم چنین در نامه 45 نیز با سیاقی شبیه به آن چه در خطبه 162 به کار رفته بود، آمده است. از این رو ضرورت دارد شح نفس به منزله حالت روانی و اخلاقی با روش تحلیل معناشناختی تبیین و بررسی شود و پاره ای از مولفه های آن از جمله بخل، حرص، جشع و استبداد بیان شود. می توان گفت این پژوهش سعی دارد جنبه های فردی و اجتماعی حالت شح نفس و مولفه های آن را در متن نهج البلاغه به دست دهد.

امام علی×، نهج البلاغه، تحلیل معناشناختی، شح نفس، بخل، حرص.