وحیده وثوق زاده - دانشجوی دکترای حکمت هنرهای دینی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم.
محبوبه حسنی پناه - کارشناسی ارشد حکمت هنر اسلامی.

تهی کردن کالبد معماری اسلامی از معنا، به مسخ ماهیت معماری اسلامی منجر خواهد شد. فضایی که این معماری طراحی می­کند، علاوه بر استفاده از عناصر و مواد در بهترین حالت کاربری خود، از هرآن­چه که قابلیت انطباق با معانی رمزی و عمیق اسلامی دارد، به نحوی بهره می­ برد که این عناصر حامل مفاهیم عرفانی در کالبد معماری آید. آب و آینه با معماری اسلامی همراهی دیرین دارد. آیا آب و آینه را با توجه به نحوه حضور در معماری اسلامی و فضاهایی که از آن­ها بهره برده شده است، می­ توان نشان از مفاهیم اسلامی دانست آب به عنوان شریف ­ترین نعمتی که خداوند سبحان به انسان ارزانی کرده است، علاوه بر نقش خنک­ کنندگی و ایجاد طراوت در فضای معماری اسلامی، محمل معانی عمیق عرفانی می­ گردد و با آینه در ویژگی انعکاس نقوش و تصاویر  اشتراک می­ یابد. آینه نیز همچون آبی است که در درون بنا به کار می ­رود که تنها نقش آن انعکاس تصاویر و نقوش است. مفهوم آینه در عرفان اسلامی بسیار پردامنه طرح گردیده و نحوه به­ کارگیری آن در معماری اسلامی و معانی که این نوع کاربرد بر دوش می ­کشد نیز بسیار عمیق و قابل تامل است. در این پژوهش، سعی بر این است تا حکمت کاربرد آب و آیینه در معماری طرح و تبیین شود.

آب, آینه, معماری اسلامی, عرفان, رمز, حکمت