محمدرضا رضایی - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه یزد، یزد
شهاب الدین حج فروش - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه یزد، یزد

با توجه به افزایش جمعیت شهری در کشورهای جهان سوم و عدم برنامه ریزی صحیح و تدارک زیرساخت های لازم برای شهرنشینان، مشکلاتی در سیستم مدیریت شهرها به وجود می آید و در چنین حالتی سکونتگاه های غیررسمی در شهرها شکل می گیرد. مسکن دارای شاخص های کمی و کیفی و استانداردهایی است که در جهت رسیدن به عدالت اجتماعی و حداقلی از رفاه ضروری هست. مساکن ساکنان سکونتگاه های غیررسمی نمودی از فقدان شاخص های مسکن مناسب می باشد که شناسایی و تقویت برخی از این شاخص ها به افزایش کیفیت زندگی ساکنان کمک خواهد کرد. شهر یزد نیز با این مشکل مواجه می باشد و یکی از این سکونتگاه ها، محله مریم آباد در شهر یزد است که ویژگی کالبدی و اجتماعی اسکان غیررسمی در بخش مسکن آن نمود زیادی دارد و دارای ویژگی ها و شاخص های مختص خود می باشد و همچنین در برخورداری از زیرساخت ها و خدمات اساسی شهری کاستی هایی وجود دارد. این تحقیق از نوع کاربردی و روش تحقیق در این مطالعه توصیفی و تحلیلی با تاکید بر روش جامع نگری است که در انجام آن با توجه به ماهیت مطالب و نوع موضوع موردمطالعه، اطلاعات به صورت مطالعات میدانی و استفاده از پرسشنامه باز و بسته (به روش نمونه گیری تصادفی) و مطالعات کتابخانه ای و استفاده از آمار و اطلاعات مرکز آمار ایران گردآوری گردیده است. تعداد نمونه های مورد پرسش 139عدد بوده که از طریق فرمول کوکران محاسبه گردیده است. در مقاله حاضر به تحلیل تطبیقی شاخص های کمی و کیفی مسکن در سکونتگاه مریم آباد و میزان برخورداری از زیرساخت های اساسی مانند آب، برق، فاضلاب و ... در مقایسه با شهر یزد و برخی سکونتگاه های مشابه در سایر کشورهای جهان سوم پرداخته شده است. نتایج حاکی از آن است که شاخص های کمی و کیفی مسکن نسبت به شهر یزد وضعیت بسیار نامناسبی دارد و ازلحاظ میزان برخورداری از زیرساخت ها و خدمات اساسی شهری و میزان رضایت از زندگی در مقایسه با سایر سکونتگاه های غیررسمی برخی کشورهای جهان سوم دارای شرایط بهتری می باشد.

شاخص، مسکن، سکونتگاه غیررسمی، یزد، مریم آباد.