ناصر صباغ نیا - گروه اصلاح نباتات دانشگاه تربیت مدرس
حمید دهقانی - گروه اصلاح نباتات دانشگاه تربیت مدرس
بهرام علیزاده - بخش دانه های روغنی موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر
محمد مقدم - گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه تبریز

به منظور ارزیابی شاخص های مقاومت به خشکی، آزمایشی با استفاده از طرح لاتیس ساده با دو تکرار در دو شرایط تنش و بدون تنش خشکی برای 49 ژنوتیپ کلزا در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در سال زراعی 1387 اجرا گردید. ارزیابی ژنوتیپ های مورد بررسی از نظر مقاومت به خشکی با استفاده از شاخص های مختلف میانگین حسابی (MP) ، میانگین هندسی (GMP)، تحمل به تنش (STI)، حساسیت به تنش (SSI) و تحمل (TOL) صورت گرفت. همچنین در این تحقیق روابط مابین شاخص های ذکرشده با استفاده از روش ترسیمی بای پلات (GGEbiplot) نمایش داده شد. تجزیه به مولفه های اصلی روش ،GGEbiplot نشان داد اولین مولفه 77 درصد و دومین مولفه 22 درصد از کل تغییرات دادهها را توجیه نمودند. بر اساس نمودار چند ضلعی (Polygon) روش GGEbiplot ژنوتیپ ها به هشت گروه تقسیم شدند. شاخصهای مقاومت به خشکی PI,YI,TOL و SSI ژنوتیپ شماره 15 را به عنوان ژنوتیپ مقاوم به خشکی شناسایی نمودند. عملکرد خشکی (YS) ژنوتیپهای شماره 18 و 25 را به عنوان ژنوتیپ مقاوم به خشکی شناسایی نمود. در نهایت شاخصهای مقاومت به خشکی MP، HARM، STI و GMP ژنوتیپ شماره 11را به عنوان ژنوتیپ مقاوم به خشکی شناسایی نمودند. بر اساس نمودار ژنوتیپ ایده آل (Ideal Entry) روش GGEbiplot ، ژنوتیپ شماره 18 نزدیکترین ژنوتیپ به موقعیت ژنوتیپ ایدهآل بود. پس از این ژنوتیپ نیز ژنوتیپهای شماره 25، 14 و 19 در رده های بعدی قرار گرفتند. در مجموع ژنوتیپهای شماره 18 و 25 دارای حداکثر عملکرد در محیط خشکی بوده و میتوان آنها را جزء ژنوتیپهای مقاوم به خشکی جهت کشت معرفی نمود.

کلزا، شاخص های مقاومت به خشکی، بایپلات