سحر گیتی - گروه معماری، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران
محمدمهدی سروش - استادیار گروه معماری، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران

در معماری ایرانی اسلامی، وجود هندسه بعنوان یک اصل و معیار و بنیان، سبب ایجاد آثاری ارزشمند و فاخر در طول زمان شده است و این پای بندی به رعایت هندسه و تناسبات در معماری ایرانی و اسلامی، در غالب و شاید بتوان گفت در تمام آثار معماری ایران قابل مشاهده است. این مقاله ضمن بررسی و شناخت دقیق برخی اصول هندسی در معماری ایرانی اسلامی، تجلی آنها را در فرش دستبافت بعنوان یکی از کهن ترین هنرهای ایرانی، مورد بررسی و تحلیل قرار میدهد. پرسش اصلی این پژوهش بیان میکند که اصول هندسی در معماری ایرانی و اسلامی کدامند و تجلی این اصول در فرش چگونه است در این مطالعه برخی الگوهای هندسی نظیر تقارن، استفاده از دایره، مربع و مستطیل مورد بررسی جامع و مقایسه در فرش و معماری ایرانی قرار گرفته است. نتایج و دستاوردهای این پژوهش نشان میدهد که همانگونه که در معماری ایرانی و اسلامی از هندسه در نقشه و پلان آن استفاده شده، در فرش نیز این الگوی طراحی و رعایت اصول هندسی همواره مد نظر بوده است و تجلی تمام عیاری از هندسه در فرش دستبافت ایران نیز، قابل مشاهده است و این مشترک بودن زبان تفکر هنرمندان ایرانی را به منصه ظهور میرساند.

هندسه، معماری ایرانی اسلامی، فرش، تناسبات، تقارن، دایره، مربع، مستطیل