سولماز رزاق پور - دانشجوی کارشناسی ارشد
حسین کریمی - عضو هیات علمی موسسه آموزش عالی بینالود مشهد
فرید جواهرزاده - مشاور اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان خراسان رضوی

موضوع توسعه پایدار گردشگری، امر بسیار پیچیده ای است. منافع گردشگری و جنبه های مثبت آن (اقتصادی، فرهنگی – اجتماعی و سیاسی) زمانی به جامعه باز می گردد که توسعه همراه با خرد و برنامه ریزی همراه باشد. این درحالی است که عدم برنامه ریزی می تواند گردش متوازن امور در مناطق گردشگر پذیر را بر هم بزند. یکی از روش ها و تکنیک های موجود جهت دست یابی به این مهم؛ ارزیابی توان محیطی و پهنه بندی پتانسیل ها می باشد تا از این طریق بتوان بین قابلیت های گردشگری یک منطقه و ظرفیت تحمل پذیرش گردشگر توازن بر قرار نمود. در صورت درست انجام شدن ارزیابی و پهنه بندی، می توان بنیان های صحیحی برای برنامه ریزی و توسعه متوازن مناطق گردشگر پذیر را فرآهد نمود. تحقیق پیش روی با هدف تدوین مدلی جهت ارزیابی پتانسیل های گردشگری، پهنه بندی مناطق بر اساس پتانسیل های اکوتوریسمی و انتقال این مفاهیم به سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) تهیه و تنظیم گردیده است. با توجه به قابلیت ها و وجود گردشگران بسیار زیاد در شهرستان بینالود، این شهرستان به عنوان نمونه موردی انتخاب گردید. کلیه شاخص های کلیدی مربوط به پهنه بندی گردشگری جمع آوری و سپس بر اساس روش مجموع ساده وزنی شاخص های مرتبط با پهنه بندی اکوتوریسم انتخاب شده اند. اطلاعات پرسشنامه ها جمع آوری و با استفاده از مدل تاپسیس و سامانه اطلاعات جغرافیایی از منظر اکوتوریسمی پهنه بندی صورت گرفته است. مطالعات نشان می دهد شهرستان مذکور دارای توان بالایی در تفرج گسترده و توان متوسطی درتفرج متمرکز می باشد. نقشه های پهنه بندی نهایی در تفرج گسترده نشان می دهد که پهنه های با مطلوبیت مناسب، بالاترین درصد مساحت و پهنه های با مطلوبیت نامناسب، کمترین درصد مساحت را به لحاظ قابلیت توسعه گردشگری گسترده در شهرستان بینالود دارند و طبق نتایج حاصله پهنه های با مطلوبیت نامناسب، بالاترین درصد مساحت و پهنه های با مطلوبیت مناسب، کمترین درصد مساحت را به لحاظ قابلیت توسعه گردشگری متمرکز در منطقه مورد مطالعه دارند.

گردشگری، اکوتوریسم، بینالود، تفرج گسترده و تفرج متمرکز و تاپسیس