فاطمه عرب احمدی - دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی ،واحد تهران مرکزی ، دانشگاه آزاد اسلامی

در حریم آثار و بناهای تاریخی سه نوع حریم حفاظتی، بصری، کاربردی در نظر گرفته شده که هدف غایی از ایجاد آن حفظ موجودیت و یکپارچگی اثر می باشد. در ایران طبق قانون، یکی از وظایف سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تعیین حریم بناها، مجموعه ها، محوطه ها و تپه های تاریخی ثبت شده می باشد. مصادیق محدودی در کتب فقهی برای حریم یافت می شود .با توجه به مقوله اجتهاد و لزوم پاسخگویی به گره ها و مشکلات زیستی و گسترش و پیشرفت با مقتضیات زمان و مکان، ضروریست فقه در مسایلمستحدثه ورود بیشتری نماید و زمینه را برای رسیدن به جامعه ای اسوه و نمونه فراهم آورد. مبانی فقهی ایجاد حریم آثار و بناهای تاریخی را می توان بر مبنای مباحث و قواعد فقهی – اصولی چون مصالح مرسله، اصل ملازمه، قاعده لاضرر ، انفال و مشترکات عمومی پایه ریزی نمود. به دلیل اینکه بسیاری از آثار و بناهای تاریخی جزء انفال به حساب می آیند؛ دولت شرعا و بر اساس حکم اولیه حق دارد برای حفظ آنها، حریم و قوانین لازم را وضع کند و افراد را ملزم به رعایت آن نماید. در مجموع می توان گفت که فقه با بهره گیری از موازین شرعی در حفظ آثار و میراث فرهنگی می تواند اثرگذار باشد و متولیان و سازمان های مربوطه را یاری نماید.

حریم، فقه، آثارباستانی،میراث فرهنگی