مهدی احمدی - استادیار گ روه فقه و علوم قرآن دانشگاه شیراز
مرجان غلامی - دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه شیراز

زواید شاخه ای از علوم حدیث است که با رسالت صیانت از میراث حدیث اسلامی پا به عرصه ی وجود نهاد. نخستین تالیف مستقل موجود در این فن، کتاب غایه المقصد فی زواید المسند اثر نور الدین هیثمی است. این کتاب آیینه ی تمام نمایی است که اهداف اولیه در نگارش کتب زواید و محدوده ی مفهومی اصطلاح زواید را از نظر اندیشمند مبدع این فن به تصویر می کشد. پژوهش حاضر، از طریق مطالعه ی روش شناسانه ی کتاب غایه المقصد و ارایه ی گونه های مختلف زواید سندی و متنی در این کتاب، درصدد پاسخ گویی به مسایل یاد شده است. مطابق این بررسی، از دیدگاه هیثمی، زواید متنی به طور مطلق هر فزونی در متن حدیث را، بدون التزام به ارایه ی معنای جدید، در بر می گیرد چنان که وی در شمارش زواید سندی نیز، انواع مختلف اسناد صحیح و ضعیف را بدون اشاره به درجه ی اعتبار آنها ذکر کرده است.

کتب زواید، هیثمی، روش شناسی، غایه المقصد، زواید سندی، زواید متنی.