محمدعلی ستوده - دکتری عمران – مهندسی آب، گروه مهندسی عمران، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.
محسن قایمیان - استاد دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه صنعتی شریف
عبدالرضا سروقدمقدم - دانشیار گروه مهندسی عمران، پژوهشگاه بین المللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله، تهران، ایران

در حال حاضر رویکرد مهندسی زلزله مبتنی بر عملکرد کامل ترین روش برای ارزیابی ایمنی لرزه ای سازه ها است. چالش اصلی فرا روی توسعه این روش در سدهای وزنی بتنی، تعریف کیفی و کمی سطوح عملکرد سازه است . هدف اصلی این مقاله تخمین الگوهای خرابی و سناریوهای گسیختگی سد جهت ایجاد بستر الزم برای تعیین سطوح عملکرد لرزه ای آن است . ازاین رو با انتخاب سد وزنی پاینفلت به عنوان نمونه موردی، تحلیل دینامیکی فزاینده غیرخطی بر روی سیستم سد - مخزن - فونداسیون صلب، تحت رکوردهای حوزه نزدیک دارای اثرات پیشروندگی، انجامشده است. سپس براساس نتایج بدست آمده نواحی بحرانی در بدنه ی سد با روشی نوین شناسایی و مجموعهای از مسیرهای محتمل نفوذ باند ترک در بدنه سد تعیین گردیدهاند. اعتبار مسیرهای مذکور از طریق مقایسه با گزارشهای منتشرشده در مراجع معتبر، بررسی و تایید گردیده است. در این تحقیق مشاهده گردید که تحت زلزله های حوزه نزدیک، خرابی سازه در قالب الگوهای مشخص و محدودی رخ میدهد. همچنین تشکیل ترک کامل در بدنه ی سد فقط در چهار مسیر مشخص ممکن است که این رخداد به معنای گسیختگی نهایی سازه نیست. ازاینرو در این تحقیق علاوه بر تخمین الگوهای خرابی، سه سناریو گسیختگی برای سدهای وزنی بتنی شناسایی و تعریف گردیدهاند. نتایج نشان میدهند که محدود نمودن پاسخ تغییرمکان سد و یا تغییرمکان نسبی آن به یک مقدار حدی محافظه کارانه میتواند سطح ایمنی این ابرسازه ها را تا حد زیادی ارتقا دهد.

مهندسی زلزله مبتنی بر عملکرد، سطوح عملکرد لرزه ای، مسیر ترک، نواحی بحرانی