فرزین سلماسی - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشگاه تبریز
بهرام نورانی - دانشجوی دکتری سازههای آبی، دانشگاه تبریز
علی طاهری اقدم - دانشجوی کارشناسی ارشد سازههای آبی، دانشگاه تبریز

چاه های فشارشکن یکی از روشهای کاهش زیرفشار و کنترل نشت در قسمت پاییندست سدهای خاکی است. طراحی این چاه های فشارشکن شامل تعیین فاصله آنها از هم فاصله از بالادست سد، قطر و دبی ورودی به هر یک از آنها است که در این تحقیق برای بررسی اثر این عوامل در میزان نشت و زیرفشار با شرایط مختلف قرارگیری چاه های فشارشکن در پاییندست سد خاکی از روش اجزاءمحدود با استفاده از نرم افزار SEEP/W استفاده شد. برای اعتبار سنجی، روش اجزاءمحدود بهکاررفته در این پژوهش با روش تحلیلی موجود نیز مقایسه گردید و تطابق مناسبی مشاهده شد. نتایج نشان داد که با افزایش قطر چاه فشارشکن، دبی نشتی به هر چاه بیشتر میشود. در ضمن هر چه فاصله چاه ها از هم بیشتر میشود، دبی نشتی وارده به هر چاه افزایش مییابد. همچنین با کاهش فاصله و یا افزایش قطر چاه ها، نیروی زیرفشار وارد بر زیر سد کاهش مییابد. آرایش دو ردیفه چاه های فشارشکن نشان داد که ترتیب زیگزاگی چاه ها نسبت به ترتیب معمولی دو ردیفه عملکرد بهتری را دارد. روابط رگرسیونی خطی و غیرخطی با دقت مناسب برای برآورد راحتتر مقدار زیرفشار ارایه گردید.

سد خاکی، نشت، زیرفشار، چاه فشارشکن، اجزاءمحدود.