بحثی درباره کاربری معبد آناهیتای بیشاپور

شهر بیشاپور یکی از نخستین شهرهای دوره ساسانی است که به فرمان شاپور یکم ساخته شده است. در بخش سازه هایسلطنتی که در شمال شرقی شهر قرار دارد، بناهای مشهوری همانند معبد آناهیتا، تالار پذیرایی شاپور، ایوان های موزاییکوجود دارد. معبد آناهیتا سازه ای است با نقشه مربع و تماما با سنگ بادبر ساخته شده است. معبد عناصری دارد که نشاندهنده جریان آب از بیرون بنا به فضای استخرگونه درون اثر است. از سویی برخی پژوهشگران معتقدند اتاق مرکزی یا فضایدرونی مسقف بوده و برخی فاقد سقف معرفی و توصیف کرده اند. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی- تطبیقی است. این پژوهشدر پی پاسخ به پرسش است که کاربری معبد آناهیتا چه بوده و در منابع تاریخی چه نامیده می شده است و چه مراسم مذهبیدر آن اجرا می شده است بر پایه این پژوهش نام دو آتشکده به نام های شبرخشین و گمبذگاوسر که نویسندگان صدر اسلام از آن یاد کرده اند، در واقع نام دو ساختمان بزرگ شهر بیشاپور به ترتیب ساختمان B (تالارپذیرایی شاپور) و ساختمان A (معبد آناهیتا) است. نتیجه گرفته شده که در اوایل دوره ساسانی دو عنصر آب و آتش در کنار هم (همانند سرخ کتل) و یا درساختمان های همجوار هم (همانند ساختمان A و B بیشاپور و غیره) نیایش می شده است. درباره کاربری معبد آناهیتا می توان گفت که این بنا تنها در ایام خاصی از سال جریان آب در مجاری آن برقرار بوده است. این مراسم به دو عنصر آب و آتش وهمچنین جشن های مرتبط با آن ها بستگی داشته است. با توجه به قرابت الاهه ی تیر با آناهیتا و برخی مدارک دیگر می توانگفت یکی از جشن های باشکوهی که هرساله انجام می شده، جشن تیرگان بوده است.

Keywords:

آتشکده شبرخشین , بیشاپور , جشن تیرگان , کریدور , گنبد گاوسر , معبد آناهیتا