مهناز شاکریان - دانشجوی دکتری، گروه مهندسی بهداشت حرف های، مرکز تحقیقات علوم بهداشتی، پژوهشکد هسلامت، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز،ایران
علیرضا چوبینه - استاد، گروه مهندسی بهداشت حرف های، مرکز تحقیقات علوم بهداشتی، پژوهشکد هسلامت، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز، ایران
مهدی جهانگیری - دانشیار، گروه مهندسی بهداشت حرف های، مرکز تحقیقات علوم بهداشتی، پژوهشکد هسلامت، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز، ایران
مسلم علی محمدلو - استادیار، گروه مدیریت صنعتی، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
محمد نامی - استادیار، گروه علوم اعصاب، دانشکده علوم و فناور یهای نوین پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز، ایران

زمینه و هدف: مهمترین عامل جلوگیری از حوادث در نهادهای مختلف از جمله صنایع گوناگون، تشخیص دلایل ایجاد نقص در سیستم و عوامل مربوط به آن پیش از وقوع رویدادهای پیش بینی نشده است. خطای انسانی مهمترین عامل بروز رویدادهای ناخواسته به شمار می آید که عوامل شناختی از علل اصلی وقوع آن هستند. این مطالعه با هدف ایجاد الگویی جدید برای عوامل شناختی موثر بر خطای انسانی، بیان روابط میان عوامل تشکیل دهنده آنها و شدت اثر روابط مذکور با استفاده از روش دیمتل طراحی و اجرا شد.روش کار: در مرحله اول پژوهش، مطالعه ای کیفی برای شناسایی و استخراج عوامل شناختی فردی موثر بر وقوع خطای انسانی در میان کارگران صنایع مختلف انجام شد. سپس برای حصول اطمینان از جامعیت و صحت عوامل مذکور، نظرات متخصصان در این زمینه به کار رفت. در نهایت تکنیک دیمتل برای یافتن روابط میان عوامل شناختی فردی موثر بر وقوع خطای انسانی به کار گرفته و با استفاده از روابط مربوط، الگوی پیشنهادی مطالعه ارایه شد. یافتهها: پس از محاسبه DR و D +R در ارتباط با تاثیرپذیری یا تاثیر گذاری عوامل، DR برای عامل C5 بیشترین مقدار و 1/ 213- و D + R برای همان عامل 2 /294 به دست آمد. به علاوه در مطالعه حاضر، ارزش آستانه 087/- بود.نتیجه گیری: در این پژوهش، عوامل ناتوانی در حل مسیله و تصمیم گیری (C5) و نداشتن قابلیت پیش بینی خطرات احتمالی در محیط کار (C9)، از نوع معلول و بقیه عوامل علت هستند. عامل C5 بیشترین ارتباط را با دیگر عوامل دارد

عوامل شناختی، خطای انسانی، دیمتل، روشهای تصمیم گیری چند معیاره