محمد بنایان - استاد گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
فاطمه یعقوبی - دانشجوی دکتری اکولوژی گیاهان زراعی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد،
زهرا رشیدی - دانشجوی دکتری اگرواکولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد،
سیاوش برده جی - دانش آموخته کارشناسی ارشد اگرواکولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد و دانشجوی دکتری زراعت، دانشکده مهندسی کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان

به منظور بررسی تاثیر مقادیر مختلف نیتروژن بر عملکرد و اجزای آن و همچنین مطالعه کارآیی جذب، مصرف و بهرهوری نیتروژن دو رقم عدس دیم، آزمایشی بهصورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 1394-95 اجرا گردید. فاکتور اصلی این آزمایش سطوح مختلف کود نیتروژن از منبع اوره 0)، 40 و 80کیلوگرم در هکتار) و فاکتور فرعی شامل دو رقم عدس دیم (بیرجند و رباط) بود. نتایج نشان داد که بیشترین تعداد دانه در غلاف و وزن100دانه بهترتیب در شرایط عدم کاربرد کود نیتروژن و رقم بیرجند و تیمار 40کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار و رقم رباط حاصل شد. تیمار 40کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار و رقم بیرجند حداکثر تعداد غلاف در بوته، عملکرد دانه 338/23)کیلوگرم در هکتار)، عملکرد بیولوژیک 3291/68)کیلوگرم در هکتار)، میزان نیتروژن زیستتوده و کارآیی جذب نیتروژن را به خود اختصاص داد. بالاترین بهره وری نیتروژن بر اساس عملکرد دانه 3/39)کیلوگرم دانه برکیلوگرم نیتروژن خاک) و زیستتوده 33/48)کیلوگرم ماده خشک برکیلوگرم خاک) در شرایط عدم استفاده از کود نیتروژن و رقم بیرجند بهدست آمد که اختلاف معنیداری با تیمار 40کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار و رقم بیرجند نداشت. با توجه به نتایج حاصله به منظور صرفهجویی در میزان مصرف کود و جلوگیری از تبعات منفی ناشی از زیادی مصرف آن، مصرف 40 کیلوگرم کود اوره در هکتار و استفاده از رقم بیرجند با رعایت تاریخ کاشت بهینه (با توجه به دیررسبودن آن) برای کشت عدس بهصورت دیم در منطقه مورد مطالعه، مطلوب بهنظر میرسد.

رقم بیرجند، رقم رباط، کارآیی جذب نیتروژن، کارآیی مصرف نیتروژن