محمد مدهوشیان نژاد - دانشجوی دکتری رشته هنرهای اسلامی، دانشکده هنرهای اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز. ایران
محمدعلی حدادیان - مربی، عضو هییت علمی دانشکده طراحی اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز. ایران
مهدی رازانی - استادیار، عضو هییت علمی دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز. ایران

هنر دیوار نگاری قاجار در خان ههای تاریخی برخلاف دوره های قبل عل ی رغم کم رنگ شدن وجوه رسمی ودرباری اش، نقش مهمی در تزیین ابنیه تاریخی این عصر داشته است. خان ههای حریری تبریز و قوام الدوله تهران،ازجمله بناهای تاریخی متعلق به اواسط دوره قاجاری اند که در تالار شاه نشین آن ها دیوارنگاره های شاخص ومتنوعی وجود دارد. با توجه به قدمت و هم زمانی این خانه های تاریخی، بررسی و تطبیق نقوش آن ها به درکبهتری از رویکردهای تصویری و موضوعی هنر دیوارنگاری در این دو شهر مهم دوره قاجاریه خواهد انجامید. باتوجه به فقدان اطلاعات تطبیقی در این زمینه هدف از پژوهش حاضر، شناخت، مطالعه و ارزیابی تطبیقی نقوشدیوار نگاری های خانه های حریری و قوام الدوله است. در همین راستا، دیوا رنگاری های بناهای مذکور، برای پاسخ بهسوالات ذیل مورد بررسی قرارگرفته است. خانه های حریری تبریز و قوام الدوله تهران چه وجوه تمایز و تفاوتی ازمنظر ویژگی های مضامین تصویری در نقاشی های دیواری با هم دارند کدام شاخصه های سبکی دردیوار نگاری های این دو بنا باعث تفاوت و تشابه آن ها می گردند تحقیق حاضر؛ به روش تطبیقی - تاریخی در قالبمطالعات میدانی با حضور در محل و ثبت تصویری نگاره ها و همچنین توصیف و تشریح آ ن ها در کنار مطالعاتکتابخانه ای به انجام رسیده است. نتیج هی بررسی ها نشان داد: در زمینهء ترکیب بندی نقاشی های دیواری؛ فن اجراو پیاده سازی نقوش در قاب بندی های مشخص و موضوعات متداول نقاشی هم عصر تفاوت های اندکی در خانه هایفوق وجود دارد. به نحوی که در اکثر موضوعات مشترک تاثیر نقاشی و سبک های متاثر از هنر غرب قابل مشاهدهاست. علی رغم وجوه اشتراک فوق، تفاوت های محسوسی در مضامین تصویری همانند: نگاره های مذهبی، مناظرگرفت و گیر، طبیعت بی جان و همچنین درجه و مقام اجتماعی صاحبان بنا وجود دارد که به نظر می رسد گزینه آخرمهم ترین دلیل در بروز تمایز دیوار نگاری های دو بناست.

دیوارنگاری، خانه ی قوام الدوله تهران، خانه ی حریری تبریز، قاجار