شهریار شکرپور - استادیار دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران
سید محمد میرشفیعی - دانشجوی دکتری رشته ی هنر اسلامی دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران

کتاب خطی الدره المکنونه تالیف جابر بن حیان دانشمند و شیمیدان قرن دوم ه.ق است. کتاب الدره المکنونه در سال های اخیر توسط احمد یوسف الحسن به طور اتفاقی در کتابخانه ی ملی فرانسه پیدا شد و موردتوجه قرار گرفت. در حال حاضر کتاب خطی الدره المکنونه قدیمی ترین سند مکتوب درباره ی مینای زرین فام محسوب می شود و دارای فرمول های گسترده در این زمینه است. تعداد 118 دستورالعمل درباره ی ترکیبات زرین فام توسط جابر در این کتاب ارایه شده است. تا پیش ازاین گمان می رفت کتاب جواهرنامه نظامی تالیف محمدبن ابی البرکات نیشابوری قدیمی ترین سند مکتوب درباره ی مینای زرین فام باشد. پیدایش کتاب الدره المکنونه تالیف جابر بن حیان به درستی نشان می دهد که چگونه پدر علم شیمی یعنی جابر به دستورالعمل های مینای زرین فام پرداخته است و این بسیار حایز اهمیت است که این موضوع در قرن دوم هجری یعنی همزمان با پیدایش ناشی مینای زرین فام شیشه رخداده و گویای آن است که چگونه جابر این فرمول ها را تدوین و اشاعه داده و این کتاب منبعی برای آثار دیگر دانشمندان در سده های بعدی بوده است. در این رساله به غیراز زرین فام مباحث و دستورالعمل هایی درباره ی تولید شیشه ی رنگی و رنگ آمیزی گوهرها به شیوه ی نفوذ دادن و درباره ی عمل آوری مروارید و عرضه ی دستورالعمل هایی در زمینه ی چسب ها نیاز آمده که دارای اهمیت است.

مینای زرین فام، الدره المکنونه، جابربن حیان، شیشه ی دوران اسلامی، ناشی شیشه و سفال، نسخه ی خطی