رضا آقایاری زاهد - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر
زهرا نوری - دانش آموخته دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی

تاویل و بازآفرینی اساطیر و حماسه در ادبیات ما بسیار مشهود است، بعد از شاهنامه در دوره های ادبی همواره اسطوره و حماسه به عنوان یکی از عناصر شعری در خدمت اندیشه های شاعرانه بود و بدین وسیله دستخوش دگردیسی شد، در میان سبک های شعر فارسی، ادبیات عرفانی در نگرش تازه به اسطوره و حماسه به وسیله ی رمز(نماد) نقش به سزایی ایفا کرده است، عرفان با توجه به نمادین بودن، ظرفیت بسیاری برای بازتاب عناصر اسطوره و حماسه دارد؛ شاعر نامدار و آغازگر شعر عرفانی: سنایی از اولین شاعرانی است که اسطوره و حماسه را از فضای اساطیری و حماسی به فضای عرفان وارد کرد، در اشعار او واژه های اساطیری و حماسی از حوزه ی معنایی مصطلح جدا شده و در فضای عرفانی با مفهوم تازه ارایه شدند، در این مقاله ظرفیت هایی که سنایی از این عناصر در شعرش ایجاد کرده، بررسی شده است، بررسی نشان می دهد: سنایی در سه ظرفیت زبان، مضمون و بیان از آنها بهره برده است، در حوزه ی زبان و بیان همانند شاعران همدورهاش است ولی در ظرفیت محتوایی نوآوری کرده که به عنوان شیوه ای تازه بعد از او در عرفان رایت شد. نوآوری او این است که با آگاهی کامل از ساحت اسطوره و حماسه و عرفان با نگاه هرمنوتیکی اقدام به ایجاد ظرفیت های شعری برای بیان اندیشه های عارفانه با عناصر اساطیری و حماسی کرده است.

ظرفیت، اسطوره، حماسه، عرفان، سنایی