شیوا کمالی اصل - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه خوارزمی
حبیب اله عباسی - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه خوارزمی
عفت نقایی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه خوارزمی
عصمت خویینی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه خوارزمی

ادبیات، آیینه ای است که فرهنگ جامعه را بازتاب می دهد و متون داستانی، بستر مناسبی برای بررسی این بازتاب های فرهنگی در زمینه های گوناگون از جمله مباحث مربوط به زنان است. در این پژوهش، برای واکاوی انگاره زن، دو حکایت از سندبادنامه انتخاب شد. متن سندبادنامه هرچند در یک زمینه تاریخی زن ستیز تولید شده، نمونه های فراوانی از قدرت زن در آن دیده می شود. این جستار درصدد است تا با روش توصیفی- تحلیلی بر مبنای رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی با تکیه بر نظریه فرکلاف متن را در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین بررسی نموده، نشانه های قدرت زن و چرایی آن را نشان دهد. در این جستار به این نتیجه رسیدیم که زن در این اثر، حضور فعال و قدرتمند دارد و نقش فاعلی او در شکل گیری روند داستان مشهود است. در این کتاب به رغم دید منفی نسبت به زن، نشانه هایی قدرت پنهان زنانه را می توان دید، زنان برای رسیدن به اهداف خود از ابزار قدرت پنهان همچون زبان، تدبیر، زیرکی و سیاست استفاده می کنند و اگر راه های رسیدن به اهداف سازنده و والا برای آنها بسته شود، گاهی این قدرت در مسیر نادرست به کار گرفته می شود.

سندبادنامه، زن، قدرت، عاملیت، تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف