وحید شهابی زاد - دانشجوی دکتری
علیرضا حسن اقلی - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین.
عباس ستوده نیا - دانشیار موسسه تحققات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات،آموزش و ترویج کشاورزی، کرج.

روش حل معکوس روشی است که در آن پارامترهای موردنیاز باحل عددی معادلات مربوطه ب هصورت غیرمستقیم تعیین میشوند. رو شهای متفاوت و متنوعی به منظور تخمین تخلخل موثر ) f( و هدایت هیدرولیکی خاک ) K( در دسترس میباشد که روش حل معکوس یکی از کارآمدترین رو شها جهت تخمین این ضرایب میباشد. لذا تعیین این پارامترها برای شرایط واقعی در مزارع آزمایشی زهکشی، با استفاده از مقادیر اندازه گیری شده برخی شاخصها و کاربرد روش حل معکوس بررسی شد. به همین جهت، حجم آب خروجی از زهکشهای زیرزمینی و نوسانات سطح ایستابی در بازه 24 ساعته در سیستم زهکشی اجراشده در دشت شادگان، برای 3 دور آبیاری متوالی اندازه گیری شد. در زمان پایین افتادن سطح ایستابی، f به روش معکوس تیلور و K نیز با معلوم بودن f، به روش معکوس اسکگز تعیین شد. همچنین تغییرات f و K با عمق سطح ایستابی نسبت به سطح زمین z( ( به دست آمد. بر این اساس و با میانگی نگیری حسابی، مقادیر f وK به ترتیب 0118 / 0 m3.m-3 و 3055 / 0 m.d-1 ، با میانگی نگیری وزنی، f و K با وزن z به ترتیب 0116 / 0 m3.m-3 و 2392 / 0 m.d-1 و با استفاده از مفهوم میانگین تابع f و K برحسب متغیر z، کمیت آ نها به ترتیب m3.m-3 0/0117 و 3093 / 0 m.d-1 ب هدست آمد. جهت ارزیابی مقادیر f و K به دست آمده، فاصله زهکشهای زیرزمینی با استفاده از آ نها و به روش گلور اصلاح شده تعیین شد. نتایج نشان داد وقتیکه سطح ایستابی در نزدیکی سطح زمین باشد، مقدار K به عوامل متعددی وابسته بوده و نمیتوان K را تنها تابعی از z دانست. با افزایش z مقدار f به مقدار اندک و K به صورت محسوسی کاهش خواهد یافت. تکنیک حل معکوس ارای هشده، در این پژوهش یک روش ابداعی ساده و مناسب جهت تخمین f و K است که مه مترین مزیت آن در برگرفتن مقیاس واقعی خاک و همچنین ناهمگنی و ناهمروندی خاک است.

هدایت هیدرولیکی خاک، تخلخل موثر، سطح ایستابی، حل معکوس.