احسان اشک زری - کارشناسی، گیاه پزشکی، شرکت کشاورزی سیرجان بنیاد، هلدینگ کشاورزی و دامپروری فردوس پارس
علیرضا خواجویی نسب - کارشناسی، زراعت و اصلاح نباتات، شرکت کشاورزی سیرجان بنیاد، هلدینگ کشاورزی و دامپروری فردوس پارس
مهدی بصیرت - دکتری، گیاه پزشکی، پژوهشکده تحقیقات پسته رفسنجان

پروانه هلیوتیس یکی از آفات پسته و سایر گونه های گیاهی (در حدود 70 گونه) است که جمعیت این حشره در چند سال اخیر (از سال 1393 تا 1396) به خصوص در منطقه سیرجان افزایش یافته است. از آنجا که تحقیقات در مورد بیولوژی، اکولوژی و روش های مبارزه کارآمد برای این آفت بر روی پسته در سطح بسیار ناچیزی در کشور انجام شده است این آفت در سالهای 93 تا 95 خسارت بالایی را به باغات پسته کشور وارد کرده است از این رو مطالعات متعددی بر روی شناسایی سیکل زندگی این آفت با همکاری پژوهشکده پسته کشور در باغات پسته شرکت کشاورزی سیرجان بنیاد انجام شده است. بر این اساس دوره ظهور حشرات کامل طی سه سال مطالعه و با استفاده از تله فرمونی به دست آمد. به منظور بررسی دوره تخم گذاری و لاروی با ظهور خوشه های پسته هفته ای دو بار حدود 300 خوشه بازدید و تعداد تخم و لارو شمارش گردید. لاروهای آفت از روی پسته و علف های هرز جمع آوری و شناسایی شدند و میزان جلب حشرات کامل به دو نوع فرمون و همچنین سه نوع تله (چسبی، فانل بزرگ و فانل کوچک) مورد بررسی قرار گرفت. خسارت آفت در دو باغ تله گذاری شده (mass trapping) و تله گذاری نشده تخمین زده شد. لاروهای این آفت در طول فصل از روی علفهای هرز ترشک (Rumex acetsella)، خار خسک (Tribulus tellestris)، توق (Xanthium strumarium) و خرفه (Portulaca oleracea) جمع آوری و بیشترین لارو در سال 95 روی علف هرز توق و در سال 96 روی علف هرز ترشک مشاهده شد. اوج ظهور حشرات کامل در سال های 95، 96 و 97 به ترتیب 14 اردیبهشت، 26 فروردین و 13 فروردین اتفاق افتاد. اوج تخم ریزی در این سه سال به ترتیب 18 تا 21 اردیبهشت، 19 اردیبهشت و 12 اردیبهشت مشاهده گردید. فرمون نوع یک با تله اندازه بزرگ بیشترین جلب و با تیمارهای دیگر در سطح 5 درصد اختلاف معنی داری داشت. نتایج نشان داد که مبارزه با علف های هرز، تله گذاری و سایر روش ها در زمان مناسب باید در برنامه مدیریت کنترل آفت قرار گیرد.

فرمون، آفت، علف هرز، تله گذاری.