علی محمد آقاعلیخانی
مجید لطفی حقیقت

فرهنگ ضمن این که زیرساخت توسعه است خود محصول علل و عواملی دیگر است و شکل گیری آن در یک فرآگرد اجتماعی ویژه محقق می شود. از جمله عوامل شکل دهنده فرهنگ مختصات سرزمینی است و یکی از عمیق ترین و تاثیرگذارترین مولفه های هر سرزمین، زبان و ادبیات اوست. محدوده مورد نظر این مقاله ادبیات کلاسیک نیست بلکه آن دسته از محصولات ادبی است که در زبان عامه (فولکلور) رایج بوده و برآمده از باورها و رفتارهای قابل پیش بینی بوده و از آن برای بیان افکار، نظرات و توجیه و استدلال کلامی در زندگی روزمره و عادی بهره می گیرند. برخی صاحبنطران اینگونه مولفه های فرهنگساز را مم نامگذاری کرده و مم ها را متناظر با ژن ها مفهوم سازی می نمایند. از نظر ایشان مم ها ذخائر الگویی ما هستند که کپی می شوند، ترجمه می شوند، به هنجارهای اجتماعی تبدیل شده و خود را تکرار می کنند. ماهیت مم مانند ژن اطلاعاتی است (مم یک تراشه سرشار از اطلاعات است) و هنجارها و رفتارهای معمول در یک فرهنگ و یک اجتماع یا یک سازمان، بر اساس این اطلاعات ساخته می شود (فراستخواه، 1394). در این مقاله مجموعه ای از زیرساختهای ضروری برای توسعه از جمله پیشگامی، روحیه یادگیرندگی، کار جمعی، نقادی، نوآوری و ... بازشناسی و در کنار آن تعدادی از زبانزدهای رایج در زبان عامه(فولکلور) که مخرب فرهنگ بوده و سدی در باربر توسعه یادگیری هستند نیز شناسایی شده اند و ادعای مقاله آن است که این گونه زبانزدها به عنوان خطوط برنامه در سیستم عامل مردمان سرزمین ایران نشسته اند و به عنوان سدی در مقابل رفتارهای توسعه گرا که بایستی از معبر یادگیری بگذرند کارکرد دارند و رهیافت مقاله حاضر آن است که بایستی برای توسعه کشور از زیرساختهای فرهنگی آغاز کرد و در این رهگذر بایستی فرهنگ یادگیری را نهادینه سازی نمود و در این رهگذر باید که ژن های فرهنگساز را شناسایی و از طریق رسانه های موثر، تریبون های ملی، کتاب های درسی، داستان ها و روایت های مثبت، فرصتهای آموزشی، بهبود قوانین و سازوکارهای پیشران و ... بازتولید کرد تا ژن های مثبت و سازنده تکثیر شوند و به حیات خود ادامه دهند و به تدریج به عنوان روایت های جایگزین، جای کمتری برای ژن های معیوب و مخرب بماند.

توسعه، فرهنگ یادگیری، دانش ممتیک، مم، زبانزد