کیوان آقائی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
جواد هادیان - پژوهشکده گیاهان و مواد اولیه دارویی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
محمدرضا کنعانی - پژوهشکده گیاهان و مواد اولیه دارویی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
مصطفی افضلی فر - پژوهشکده گیاهان و مواد اولیه دارویی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

اهلی کردن گیاهان دارویی و کشت آنها در مزرعه اهمیت زیادی در حفظ این گونه های با ارزش و استفاده بهینه از آنها دارد. در این راستا لازم است تکنیک های تکثیر و ازدیاد این گیاهان در مزرعه بهینه سازی شود. یکی از مشکلات تکثیر رویشی توان پایین ریشه زایی قلمه ها می باشد. به همین منظور ریشه زایی ساقه های چوبی به قطر 3 تا 7 میلیمتر از دو گونه گیاه دارویی مرزه Satureja khuzestanica) و (Satureja rechingeri که بومی ایران بوده و ارزش دارویی بالایی دارند در محیط های ریشه زایی مختلف شامل شن، شن و خاک، شن و ورمی کمپوست، شن و پیت در گلدان و در شرایط گلخانه مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج: بیشترین وزن تر ریشه، طول ریشه، تعداد ساقه و درصد ریشه زایی در گونه مرزه خوزستانی مشاهده شد. بیشترین تعداد برگ، طول ساقه، وزن تر و خشک ساقه در محیط ریشهزایی پیت + ماسه و بیشترین طول و وزن تر و خشک ریشه در محیط ریشه زایی ماسه به دست آمد و همچنین بیشترین میزان درصد ریشه زایی و استقرار در محیط پیت + ماسه مشاهده شد. در محیط خاک + ماسه کمترین مقادیر این پارامترها به دست آمد. بطور کلی محیط پیت+ ماسه جهت رشد اندام های هوایی و استقرار قلمه های ریشه دار شده و محیط ماسه جهت القاء ریشه زایی قلمه ها بهترین عملکرد را نشان دادند و محیط خاک + ماسه برای این اهداف توصیه نمی شود.

تکثیر رویشی، مرزه خوزستانی، ریشه زایی، محیط ریشه زایی، قلمه