محمدحسین بناکار - مربی پژوهش مرکز ملی تحقیقات شوری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران
حمزه امیری - دانشیار گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
غلامحسن رنجبر - استادیار مرکز ملی تحقیقات شوری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران
محمدرضا سرافرازاردکانی - استادیار گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه یزد، یزد، ایران

این تحقیق با هدف ارزیابی اثرات تنش شوری روی برخی صفات مورفولوژیک شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L.) در شرایط کنترل شده انجام گرفت. برای این منظور، بذرهای شنبلیله در گلدان کاشته شده و تا مرحله 5 برگی با آب غیر شور و سپس با آب شور آبیاری شدند. تیمارها شامل هفت سطح شوری 12dS/m)، 10، 8، 6 ، 4، 2، (0/5 در قالب طرح آماری کاملا تصادفی با سه تکرار بودند. برای جلوگیری از تجمع نمک در ناحیه ریشه، آبیاری با در نظر گرفتن جز آبشویی %30 انجام گرفت. گیاهان پس از چهار ماه برای اندازه گیری های مورد نظر برداشت شدند. نتایج نشان داد که شوری اثر قابل توجهی روی صفات مورد مطالعه داشت. در تمام صفات به غیر از صفت وزن خشک اندام هوایی و وزن تر ریشه، اعمال اولین سطح شوری (2dS/m) تاثیر آماری معنی داری داشت بطوری که اعمال شوری در این سطح ارتفاع بوته را %10/65 نسبت به شاهد کاهش داد. این کاهش روی وزن تر اندام هوایی %13/60 و روی وزن خشک ریشه %11/17 بود. سطح برگ، طول میانگره و قطر ساقه نیز به ترتیب %18/61، %37/89 و %10/73 در این سطح شوری نسبت به شاهد کاهش یافتند. با افزایش شوری صفات مورد مطالعه بجز ضخامت برگ کاهش بیشتری پیدا کردند. در واقع، با افزایش شوری میزان ضخامت برگ به طور معنی داری افزایش پیدا کرد %28/5) در سطح شوری .(2dS/m بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق، اگرچه اعمال شوری در سطح 2dS/m در اغلب موارد تاثیر قابل توجهی بر صفات مورفولوژیک نشان داد، لیکن اعمال شوری در سطوح بالاتر از نظر آماری تاثیرات متفاوتی بر روی رشد گیاهان داشتند. متوسط شوری عصاره اشباع خاک اندازه گیری شده حاصل از مصرف آب شور 2dS/m در منطقه ریشه حدود 3/5dS/m بود. با توجه به شیب کاهش رشد گیاه، شنبلیله میتواند در دسته گیاهان نیمه متحمل به شوری قرار گیرد.

شوری، گیاهان دارویی، شنبلیله، شورورزی، رشد، اندام هوایی، ریشه