کاظم اله دادی - دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آب سازه های آبی،دانشگاه علوم و تحقیقات خوزستان
محمود شفاعی بجستان - استاد دانشکده علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز

سرریز جانبی از جمله سازه های مهم در شبکه های آبیاری وزهکشی می باشد که به عنوان سازه حفاظتی در بالادست سیفون های معکوس وزیرگذر جاده ها و به عنوان سرریز انتهایی برای تخلیه آب مازاد ناشی از بهره برداری غیر صحیح آبگیرهای بالادست در انتهای کانال های اصلی قرار می گیرد.همچنین برای برداشت مقدار معینی آب از رودخانه یا کانال بطور پیوسته وبصورت ثقلی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد..در این تحقیق با استفاده از 21 داده آزمایشگاهی،رابطه جدیدی بر اساس عمق بحرانی جریان روی سرریز، برای تعیین دبی تخلیه سرریز های جانبی Qw در کانال های مستطیلی با کاهش عرض در پایین دست سرریز ارائه شده است. بعلت کاهش عرض کانال اصلی ،عمق جریان در ابتدای سرریز زیادشده که خود باعث افزایش گذردهی سرریز می باشد و همچنین به جهت اینکه خطوط جریان موازی سرریز نیستند و با زاویه غیر از قایم از سرریزعبور می کنند ظرفیت انتقال سرریز بیشتر می گردد.ظرفیت تخلیه سرریز به پارامترهای موثری از قبیل عدد فرود جریان در بالادست سرریز Fr1 ،عمق جریان در ابتدای سرریز به عمق بحرانی y1/yc ،طول مورب و ارتفاع سرریز بستگی دارد.

سرریز جانبی،ضریب تخلیه،عمق بحرانی،کانال مستطیل شکل،کانال غیر منشوری