روش های خارج سازی کشتی های مغروق از خلیج فارس با توجه به مسائل زیست محیطی منطقه (مطالعه موردی کشتی مغروق سونبونگ در غرب جزیره خارک)

امروزه تعداد بسیار زیادی شناور مغروق در محیط دریاها و اقیانوسها وجود دارد که باید هر چه سریعتر خارج شوند، خارج سازی این شناورهای غرق شده به دلیل ایمنی دریانوردی، آلودگیهای زیست محیطی، کسب منافع مادی از طریق اسکراپ کشتی مغروق و دستیابی به مصالح آن، مباحث باستانشناسی و جلوگیری از تغییرات مورفولوژیکی۱ بستر دریا بسیار ضروری میباشد. در خلیج فارس نیز کشتیهای زیادی بر اثر جنگ و سوانح غرق شده اند، یکی از این کشتیهای مغروق، کشتی سوپر نفتکش سونبونگ (ساخت ژاپن سال ۱۹۷۱ میلادی) با وزن تقریبی حدود ۳۰۰۰۰ تن میباشد که حدود ۲۶ سال پیش در زمان جنگ نفت کشها در خلیج فارس (حدود ۳۵۰ متری ساحل غرب جزیره خارک) غرق شده است. در زمینه خارجسازی کشتیهای مغروق تاکنون کنوانسیون های مختلفی در سراسر دنیا و در منطقه خلیج فارس و دریای عمان به تصویب رسیده است مانند: کنوانسیون بین المللی لندن در رابطه با نجات شناورهای مغروق، انگلستان .۱۹۸۹ کنوانسیون بین المللی نایروبی در رابطه با حذف کشتیهای مغروق در محیطهای آبی، کنیا .[۵]۲۰۰۷ کنوانسیون منطقه ای کویت در رابطه با همکاری جهت حفاظت از محیط زیست دریایی خلیج فارس و دریای عمان، راپمی۲ .۲۰۰۷ نشست نمایندگان سازمان حفاظت محیط زیست ایران با حضور نمایندگان وزارت خارجه، مرکز ملی اقیانوس شناسی، شرکت ملی نفتکش و سازمان شیلات و بررسی مطالعات فنی جهت تعیین موقعیت، عمق، میزان آلودگی، مشخصات شناور و نحوه خارج سازی کشتیهای غرق شده در آبهای ایران، .(۲۰۰۷ یکی از مباحث مهم در خارج سازی کشتیهای مغروق، توجه به محیطزیست دریا و ارزیابی اثرات این فعالیت در محیط میباشد. در این مطالعه ابتدا روشهای مختلف جهت خارجسازی کشتیهای مغروق بررسی و با یکدیگر مقایسه شده، سپس معایب و مزایای هر کدام از این روشها ذکر شده و روش برش سرد با توجه به مسائل زیست محیطی و فنی جهت خارج سازی کشتی مغروق سونبونگ انتخاب شده است. کدورت ناشی از جابجایی و بلندکردن کشتی، براده های تولیدی در هنگام برش کشتی، فاضلابهای بهداشتی تولید شده توسط کارگران و پرسنل، مواد زائد جامد، مواد روغنی و شیمیایی از مواردی هستند که باعث آلودگی آب و خاک می شوند، از طرفی جرثقیل ها و یدک کشها، عمده عوامل ایجاد کننده آلودگی هوا و آلودگی صوتی در این طرح به حساب می آیند که در صورت مدیریت صحیح می توان از آلودگی آب، خاک و هوا جلوگیری نمود. یکی از اثرات منفی خارجسازی کشتی مغروق سونبونگ، کدورت ایجاد شده ناشی از جابهجایی کشتی از کف دریاست که میتواند بر مرجانهای منطقه بسیار تاثیرگذار باشد. لذا در این مطالعه آثار مثبت و منفی ناشی از خارج سازی کشتی مغروق سونبونگ به دقت مورد ارزیابی قرار گرفته و روشهای کاهش اثرات نامطلوب بر محیطزیست منطقه مورد مطالعه ارائه گردیده است، همچنین با استفاده از نرم افزارMike۲۱، جریان در اطراف جزیره خارک در حالت جزر و مد مدلسازی شده است و از نتایج آن، جهت زمان مناسب برای خارج-سازی کشتی مغروق سونبونگ استفاده شده است. در ایران تاکنون هیچ اقدامی جهت خارج سازی کشتیهای مغروق با توجه به مسائل فنی و زیست محیطی صورت نگرفته است لذا انجام این طرح می تواند به عنوان الگویی جهت طرح های مشابه ومرداستفاده قرار گیرد

Keywords:

کشتی های مغروق , خلیج فارس , کشتی سون بونگ , خارج سازی , اثرات زیست محیطی