اخلاق در سیاست گذاری نظام سلامت، جنبه ای مغفول مانده

یکی از جنبه های بسیار مهم اخلاقیات زیست پزشکی که کمتر مورد توجه قرار گرفته است، رعایت چارچوبهای اخلاقی در ت صمیمگیریهای مدیریتی و سازمانی ا ست. مو ضوع اخلاق در نظام سلامت و به ویژه اخلاق در سیاستگذاری و مدیریت نظام سلامت آنچنان که سایر ابعاد آن همانند اخلاق بالینی، اخلاق در پژوهشهای زیست پزشکی و تا حدودی اخلاق در آموزش علوم پزشکی در کشور رشد و توسعه یافتهاند متاسفانه مورد بی توجهی و بی مهری واقع شده است. اخلاق پزشکی در تعریف سنتی خود عبارت از انجام کارهای مطلوب و پسندیده و پرهیز از رفتارهای ناپسند است، اما اخلاق پزشکی نوین در کنار تعریف قبلی به فراهم آوردن چارچوبی برای بهترین انتخاب در مواقع تصمیم گیری نیز میپردازد. این نکته بسیار مهم است که آیا در تصمیم گیری های کلان نظام سلامت و بحرانها و چالشهای مدیریتی از رویکرد اخلاق محور و چارچوب علمی بهرهمند شده ایم نگاهی به عملکرد حوزه های مختلف نظام سلامت در زمینه سیاست گذاری و تصمیم سازی های کلان نشانگر عدم تبعیت از تفکری اخلاق مدار همچون تفکر سی ستمی ا ست. مواردی همچون بی توجهی به ساختار نظام شبکه که یکی از موفقیتهای نظام سلامت ایران بوده در ایجاد و توسعه مراکز درمانی تخصصی و رویکرد تخصص محوری به جای رویکرد جامع نگر همانند ساخت بیمار ستانهای متعدد در شهرهای کم جمعیت که همچنان شاهد ضریب ا شغال پایین تختهای بیمار ستانی آنها هستیم. آیا به جای چند بیمار ستان در شهرهای با جمعیت کم در اطراف یک شهر مرکزی نمیتوان ستیم بیمار ستان شهر مرکزی را از نظر امکانات و نیروی انسانی بهتر تجهیز نماییم عدم توجه به برنامه های پیشگیرانه و سطح اول مراقبت های سلامت مورد دیگری است که از این رفتار غیراخلاقی نشات گرفته است. بی توجهی به جایگاه ارائه دهندگان خدمات اولیه سلامت همانند پزشکان عمومی، ماماها، پرستاران و سایر کارکنان شاغل در مراکز بهداشتی درمانی روستایی و شهری روستایی و بهورزان سبب کاهش ماندگاری اعضای تیم سلامت در مراقبتهای اولیه گردیده است. تخصص گرایی و تربیت شاغلین حرف در بیمار ستانها و با هدف مراقبت از بیماران ب ستری به جای پز شکان و پر سنل توانمند در مراقبت سرپایی و اولیه سلامت از دیگر خطاهای چنین تفکری ا ست. رویه های متعدد برآمده از تفکر یک سوگرایانه بدون توجه به جنبه ها و منافع عمومی، سبب افزایش قابل توجه و سربه فلک کشیده نظام سلامت، اتلاف هزینه تربیت نیروهای انسانی مازاد و مهمتر از همه آشفتگی و تبعیض های غیرقابل تصور شده است.بنابراین پرواضح است که تغییر رویکرد و بازگشت به نگاه اخلاقی در حوزه سیاست گذاری نظام سلامت و استفاده از تفکر سیستمی و جامع و به عبارت روشنتر رعایت ملاحظات اخلاقی در سیاست گذاری و مدیریت نظام سلامت از طریق ارتقای توانمندیها و ایجاد نگرش اخلاقی میتواند در ارتقای نظام سلامت نقش موثری ایفا نماید. حا صل تفکر سی ستمی و اخلاقی، بازگشت سیاستها به سمت نظام سلامت مبتنی بر شبکه، تربیت نیروهای توانمند برای سطح اول خدمات بهداشتی درمانی، اصلاح و تقویت نظام ارجاع، ایجاد شرایط ماندگاری بیشتر برای نیروهای صف، کاهش تعارض منافع و سوءاستفاده های مختلف از رانتهای تجهیزات پزشکی و داروهای گران قیمت و ارتقای جایگاه ارزشمند آموزش در نظام سلامت و به ویژه در دانشگاه ها خواهد بود.

Keywords:

اخلاق پزشکی , نظام سلامت , سیاستگذاری , تفکر اخلاقی