محمدشاهین دانشمندی - کارشناس تولید و فراوری گیاهان دارویی مجتمع آموزش عالی جهاد کشاورزی خر
مجید عزیزی - دانشیار گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

در این پژوهش تاثیر مصرف زئولایت معدنی بر مقاومت به تنش خشکی و افزایش عملکرد گیاه دارویی ریحان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تیمار و سه سطح آبیاری که هر یک از این سطوح نیز دارای پنج تکرار بود، اجرا شد (جمعا شصت گلدان). مقادیر زئولایت در چهار سطح صفر(شاهد)، 2، 4 و 6 درصد وزنی/وزنی (به ترتیب، صفر، 140، 280 و 420 گرم در هفت کیلوگرم خاک هر گلدان) و سه سطح آبیاری، شامل 100( بدون تنش)، 70 و 50 درصد ظرفیت زراعی در طی دوره رشد سریع تا برداشت در نظر گرفته شد. میزان تبخیر با استفاده از دو روش ( توزین روزانه گلدانها و همچنین محاسبه ارتفاع افت سطح آب از تشتک تبخیر) و تعیین میانگین آن به عنوان آب مصرفی تیمارها اعمال گردید. در طول آزمایش صفات مختلف فیزیکومورفولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه مانند ارتفاع بوته و گل آذین، تعداد و سطح برگ، وزن تر و وزن خشک ساقه و برگ، شاخص سطح برگ (LAI)، سطح ویژه برگ (SLA)، میزان نسبی آب برگ (RWC)، میزان کلروفیل، تجمع پرولین و قندهای کل و میزان اسانس اندازه گیری شد. نتایج بدست آمده نشان داد مصرف زئولایت در شرایط تنش خشکی بر برخی از صفات فوق و بخصوص شاخصه های مهم ارزیابی گیاه دارویی ریحان دارای اثر مثبت و معنی داری می باشد. بر اساس نتایج بدست آمده گیاه ریحان به هنگام مواجهه با تنش خشکی با بستن روزنه ها و تنظیم مکانیسم اسمزی و افزایش انباشت پرولین و قندهای کل شرایط تنش را تا حدی تحمل می کند. بر اساس این نتایج زئولایت معدنی می تواند مقادیرمختلف آب را در خود ذخیره کرده و قابلیت ذخیره سازی آب در خاک را افزایش دهد که این ذخیره سازی در مواقع تنش رطوبتی در خاک آزاد شده و در دسترس گیاه قرار می گیرد.