آسیه فیروزی - گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز
سیدابوالقاسم محمدی - گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز
محمود خسروشاهلی - گروه علوم جانوری دانشکده علوم پایه دانشگاه تبریز
علی موافقی - گروه علوم جانوری دانشکده علوم پایه دانشگاه تبریز

ماریتیغال (Silybum marianum) از گیاهان مهم دارویی است که جایگاه خاصی را در صنایع دارویی پیدا کرده است. در مطالعه حاضر پاسخ به کال زایی ریزنمونه های ریشه، محور زیرلپه و برگ لپه ای در تعدادی از ژنوتیپ های ماریتیغال در دو نوع محیط کشت MS و B5 با ترکیبات هورمونی 2، 4- دی و کینتین (1، 2 و 4 میلیگرم در لیتر) مورد بررسی قرار گرفت. ریزنمونه های ریشه و محور زیرلپه در محیط کشت B5 با غلظت هورمونی 2 میلیگرم در لیتر 2، 4-دی و کینتین، کالوس های درشت و شفافی تولید کردند. در حالیکه پاسخ ریزنمونه برگ های لپه ای در هر دو محیط MS و B5 با همین غلظت هورمونی یکسان بود. با انتقال کالوس های 2 سانتی متری حاصل از 3 ریز نمونه به محیط کشت B5 با غلظتهای هورمونی مختلف (0/5، 1 و 2 میلی گرم در لیتر بنزیل ادنین و 0/1 میلی گرم در لیتر TDZ، شاخه زایی القا شد. پس از 2 هفته پریموردیوم های شاخه از ریزنمونه برگ لپه ای مشاهده گردید و پس از 2 ماه طول شاخه ها در غلظت 1 میلی گرم در لیتر بنزیل آدنین و 0/1 میلی گرم در لیتر TDZ به 2 سانتی متر رسید. شاخه های حاصل جهت ریشه زایی به محیط B5 با غلظتهای هورمونی مختلف (0/01، 0/02 و 0/03 میلی گرم در لیتر نفتالیک استیک اسید و 0/025 میلیگرم در لیتر بنزیل آدنین) منتقل شدند. بر خلاف تصور، ریشه زایی به وفور هم از کالوس های بدون شاخه و هم از ریزنمونه به طور مستقیم در محیط B5 به همراه 0/01 میلی گرم در لیتر نفتالیک استیک اسید و 0/025 میلی گرم در لیتر بنزیل آدنین مشاهده شد.