اعتبار امر مختوم
23 آبان 1403 - خواندن 2 دقیقه - 3218 بازدید
اعتبار امر مختوم یا اعتبار امر قضاوت شده از جمله ایرادات مربوط به دادرسی است که در بند ۶ ماده ۸۴ قانون آیین دادرسی مدنی مطرح شده است. این مفهوم ارتباط مستقیمی با فصل خصومت در یک مرحله از رسیدگی قضایی دارد و در عین حال، تامین کننده امنیت قضایی است.
قضاوت، به عنوان یک عمل حاکمیتی، اقتضا می کند که چنانچه خوانده دعوا به اعتبار امر مختوم ایراد گرفت، دادگاه نیز در صورت احراز شرایط، با صدور قرار شکلی، دعوای مطروحه را رد کند. زیرا دستگاه قضایی موظف است اختلافات را در مرحله ای از رسیدگی، قطع و فصل نماید. طرح چند باره یک دعوا در محاکم نه تنها نظام دادرسی را مختل می کند، بلکه امنیت روانی جامعه را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. برای صدور این قرار، دادگاه باید سه رکن اساسی را احراز نماید:
وحدت اصحاب دعوا: به این معنا که دعوای مطروحه قبلا میان همین اشخاص رسیدگی شده و به حکم قطعی منتهی شده است. این رکن شامل حال قائم مقام قانونی طرفین دعوا (مانند ورثه) نیز می شود.
وحدت موضوع دعوا: به این معنا که اختلاف مطرح شده، مربوط به همان حق مالی یا غیرمالی است که پیش تر در دادگاه بررسی شده است، مانند حق مالکیت بر یک مال یا حق دینی یک شخص بر دیگری.
وحدت سبب دعوا: به این معنا که منشا ایجاد دعوا همان عمل یا واقعه حقوقی پیشین است که شخص بر اساس آن، خود را مستحق مطالبه دانسته و دعوا را مطرح کرده است، مانند بیع، معاوضه، الزامات خارج از قرارداد یا غصب.
اعتبار امر مختوم بدین معناست که اختلاف موردنظر سابقا رفع شده است، بنابراین رسیدگی مجدد به آن فاقد توجیه قانونی خواهد بود، زیرا دیگر ترافعی وجود ندارد که دادگاه را مکلف به بررسی و فصل خصومت کند.
سید کمال آرمیون وکیل پایه یک دادگستری