ضرورت جهاد تبیین در فضای مجازی

ضرورت جهاد تبیین در فضای مجازی

محمد باقر نصیری[1]

www.teachermohammadbagher77911@gmail.com

09190982136

چکیده

مقاله حاضر به روش مروری- کتابخانه ای است، که با توجه به نظرات اندیشمندان این عرصه به رشته تحریر درآمده است. هدف این مطالعه بررسی ضرورت جهاد تبیین در فضای مجازی انجام گرفته است. محتوای لازم برای نگارش این مطالعه از طریق جستجو در پایگاه های اطلاعاتی SID، scholar Gو موتور جستجوی گوگل به دست آمده است. که نتایج به دست آمده نشان داده اند، جهاد سیاسی، علمی، فرهنگی و اقتصادی در شبکه های اجتماعی فضای مجازی ضرورت ویژه ای دارد؛ لذا تمامی کاربران عضو فضای مجازی- به ویژه جوان مسلمان- باید در این فضا به صورت فعال و جهاد گونه و به دوراز انفعال، فعالیت نمایند و ضمن حفظ خود از تهدیدهایی که فضای مجازی در بردارد از فرصت های آن نهایت استفاده را برده و نقشه های دشمنان را نقش بر آب کند و از طرفی یکی از مسائلی که رهبر معظم انقلاب در ماه های اخیر بدان تاکید داشته اند، جهاد تبیین است؛ ازآنجاکه یکی از عرصه های جهاد تبیین، عرصه فضای مجازی است.

واژگان کلیدی: فضای مجازی، جهاد، شبکه های اجتماعی

مقدمه

جهاد تبیین که چندین بار از سوی مقام معظم رهبری اعلام و مورد تاکید قرارگرفته است. به معنی تلاش برای مقابله بادشمن و تحول انقلابی و عملیاتی به سوی کشف و بیان حقایق در برابر ابهام آفرینی و پرده افکنی دشمنان بر روی حقایق از حیث کمیت و هم از حیث کیفیت است. امروزه با توجه به گسترش امکانات فضای مجازی و تبعات مثبت و منفی آن، باید از ظرفیت های این فضا در جهت جهاد تبیین به منظور مقابله با توطئه دشمن بهره برد. جهاد تبیین در فضای مجازی یک جریان جهادی و انقلابی اصیل برای ابهام زدایی از شبهات. اخبار جعلی و تحریف در سطح جامعه است. دشمن در فضای مجازی از انواع ترفندها و فناوری ها برای مهندسی ذهن؛ گمراهی و تحریف واقعیت استفاده می کند و لذا آمادگی در عرصه جنگ نرم در فضای مجازی برای مقابله با آن حائز اهمیت است[1].

اهمیت و ضرورت پژوهش

مسلما یکی از عرصه های مهم جهاد تبیین، جهاد تبیین در عرصه فضای مجازی است؛ این مساله ازآنجا حائز اهمیت است که امروزه عمده فعالیت ها در بستر فضای مجازی انجام می شود و مدیریت فضای مجازی برای جلوگیری از آسیب های ناشی از آن امری ضروری به نظر می رسد.

جهاد تبیین فضای مجازی یک جریان جهادی و انقلابی اصیل برای ابهام زدایی از شبهات، اخبار جعلی و تحریف در سطح جامعه است.

یکی از اولویت های جهاد تبیین، تبیین این واقعیت است که باید در برابر دیکتاتوری رسانه ای پلتفرم های خارجی عکس العمل و کنشگری فعالانه و مقتدرانه نشان داد.

تبیین چرایی و لزوم راه اندازی شبکه ملی اطلاعات در داخل کشور از موضوعات بسیار مهم جهاد تبیین است[2].

باید در مقیاس مدیریت و حکمرانی فضای سایبر در جهان حضور پیدا کنیم و فقط  کاربر در این فضا نباشیم. مبارزه در سطح کاربری خوب است ولی کافی نیست.

فقدان راهبرد دقیق در حوزه حکمرانی سایبری انقلاب اسلامی و عدم اهتمام کافی برای اجرای بیانیه راهبردی گام دوم انقلاب از مهم ترین عوامل قرار گرفتن در موضع ضعف در فضای مجازی است.

مهم ترین راهکار گذر از چالش های فعلی در حکمرانی فضای مجازی توجه کامل به مطالبات رهبر معظم انقلاب در فضای مجازی است[3].

رویکرد رهبری جهاد تبیین در فضای مجازی

یکی از مسائلی که رهبر معظم انقلاب در ماه های اخیر بدان تاکید داشته اند، جهاد تبیین است؛ ازآنجاکه یکی از عرصه های جهاد تبیین، عرصه فضای مجازی است.

مساله جهاد تبیین در عرصه فضای مجازی از ابعاد و زوایای مختلف دارای اهمیت و ضرورت است. در شرایط فعلی پس از گسترش و شیوع بیماری کرونا عمده فعالیت های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، دینی و اجتماعی و غیره در بستر فضای مجازی دنبال می شود و متاسفانه این فضای رهاشده با فقدان شبکه ملی اطلاعات، تحت مدیریت و کنترل دشمنان ما است و متاسفانه شاهد هستیم که در این فضا، دشمن از انواع فناوری ها در حوزه هایی مانند علوم داده و هوش مصنوعی برای تولید محتوای هدفمند و مهندسی ذهن مخاطب با بستر پلتفرم های خارجی می کند و همین مساله باعث شده ما را در محاصره تبلیغاتی قرار دهد که باید در این زمینه جهاد تبیین صورت گیرد. همین تمرکز دشمن در فضای مجازی و در عرصه های مختلف، اهمیت جهاد تبیین در فضای مجازی را مضاعف کرده است[4].

جهاد تبیین در فضای مجازی دارای قلمرو و ابعاد گسترده ای است. اما اگر به طور خلاصه بخواهیم جهاد تبیین فضای مجازی را تعریف کنیم می توان گفت جهاد تبیین فضای مجازی یک جریان جهادی انقلابی اصیل برای ابهام زدایی از شبهات، اخبار جعلی و تحریف در سطح جامعه وجود داشته باشد. متاسفانه در شرایط کنونی به واسطه فضای مجازی ول و رهاشده و نیز حضور کاربران ایرانی در پلتفرم های خارجی، ایرانیان در فضای مجازی مورد هجمه در جنگ شناختی ترکیبی دشمن قرارگرفته و آنان را نسبت به ارزش های اسلامی و انقلابی شان دچار ابهام ساخته است. با این شرایط به نظر می رسد مهم ترین الزام و مساله در جهاد تبیین این باشد که به صورت فوری تاب آوری مردم را در برابر حملات شناختی دشمن بالا ببریم[4].

موضوعات و مسائل جهاد تبیین

یکی از مسائلی در عرصه تبیین در فضای مجازی دارای اولویت است، تبیین ضرورت مدیریت فضای مجازی و قوی شدن در این فضا برای آحاد مردم است؛ ضرورت قوی شدن در فضای مجازی نیز آن است که باید در مقیاس مدیریت و حکمرانی فضای سایبری در جهان حضور پیدا کنیم و فقط و فقط کاربر در این فضا نباشیم. مبارزه در سطح کاربری خوب است ولی کافی نیست.

یکی دیگر از اولویت ها، تبیین این واقعیت است که باید در برابر دیکتاتوری رسانه ای پلتفرم های خارجی عکس العمل و کنشگری فعالانه و مقتدرانه نشان داد. وقتی از واکنش مقتدرانه بحث می کنیم، منظور همین اقتدار مقامات اروپایی در برابر تروریست های آمریکایی است. دراین باره مارک زاکربرگ تهدید می کند که فیس بوک و اینستاگرام را در اروپا می بندد زیرا قوانین اتحادیه اروپا از انتقال اطلاعات کاربران به ایالات متحده جلوگیری می کند. در عوض رهبران اتحادیه اروپا با بیانیه ای که او انتظارش را نداشت پاسخ دادند و گفتند: ما به فیس بوک و اینستاگرام نیاز نداریم، زندگی ما بدون آن ها بسیار خوب خواهد بود[3].

اولویت دیگر جهاد تبیین در عرصه فضای مجازی، تبیین چرایی و لزوم راه اندازی شبکه ملی اطلاعات در داخل کشور است؛ چراکه امروزه پیشرفته ترین کشورهای دنیا شبکه ملی اطلاعات دارند و به بومی سازی و حکمرانی فضای مجازی و حاکمیت سایبری اهمیت می دهند. کشورهای متعددی امروزه دارای شبکه ملی اطلاعات هستند. برای نمونه کره جنوبی مثال خوبی در برابر چشمان ماست که شبکه ملی اطلاعات دارد. سایر کشورها مثل آمریکا، روسیه، چین، استرالیا، انگلیس و غیره نیز دارای شبکه ملی اطلاعات هستند. نکته مهم آنکه متاسفانه در دولت قبل در نبود شبکه ملی اطلاعات، راه اشتباهی برای فضای مجازی طی شد و در دوران کوید19 کسب وکارهای مردم به پلتفرم های ناامن آمریکایی وابسته شد، حال اگر تروریست های آمریکایی ذیل تحریم ها کسب وکارهای مردم ما را حذف کنند معلوم نیست باید دقیقا چه کاری انجام داد[5].

به ضعف و انفعال در برابر پتلفرم های خارجی اشاره کردید؛ به نظرتان مهم ترین مسائلی که باعث شده است در فضای مجازی در موضع ضعف در مقابل دشمنان قرارگرفته باشیم چیست؟

قرار گرفتن در موضع ضعف و انفعال در فضای مجازی در شرایط کنونی ناشی از مسائل مختلفی است که ازجمله مهم ترین آن، فقدان راهبرد صحیح در حوزه حکمرانی سایبری انقلاب اسلامی و عدم اهتمام کافی برای اجرای بیانیه راهبردی گام دوم انقلاب است. البته عوامل دیگری هم دراین باره موثر است که ازجمله می توان به ضعف گفتگوی هدفمند با یکدیگر و تشتت میان نیروهای خودی و ضعف دانشی در حوزه تبیین در فضای مجازی و رسانه اشاره کرد که این مساله آخر یعنی ضعف دانشی، شامل مواردی مثل فقر سواد رسانه ای، سواد فضای مجازی، سواد دیجیتال و روش نای اقناع مخاطب می شود[5].

یکی از مسائل دیگری که مقام معظم رهبری اشاره کردند جنگ ترکیبی دشمن است که این یکی از بسترهای اصلی این جنگ را عرصه رسانه و فضای مجازی تشکیل می دهد؛ لطفا بفرمایید هدف دشمن از این جنگ شناختی و ترکیبی در بستر فضای مجازی ول و رهاشده شامل چیست و طراحی میدان جنگ چگونه است؟

مهم ترین هدف دشمن در جنگ شناختی -ادراکی ترکیبی، حساسیت زدایی نسبت به اصول و بینات و مبانی انقلاب مانند حاکمیت دین خدا و عدم تسلیم در برابر دشمن مستکبر است که این جنگ با محوریت فضای مجازی در چهار مرحله طراحی شده است: اول تضعیف روحیه، دوم بی ثبات سازی، سوم بحران سازی و چهارم عادی سازی. در این مرحله یعنی عادی سازی حساسیت زدایی در یک بازه زمانی 10 تا 20 ساله و به طور خاص بر روی قشر نوجوان و جوان با گرفتن هویت این قشر انجام خواهد شد. یکی از مهم ترین ابزار و مولفه نای این جنگ، کلان داده ها است؛ کلان داده نای ملت ما به طور 24 ساعته و 7 روز هفته توسط دشمنان ما با پلتفرم های آمریکایی که بستر سایبر تروریسم این کشور هستند سرقت شده و سپس با تحلیل این داده ها نفوذ در اذهان و قلوب تک تک افراد، دست کاری ذهنی جامعه، اثرگذاری بر تصمیم گیری ها و اقدامات افراد، پیش بینی کنش ها، مدیریت هیجانات و احساسات، حب و بغض ها در قلوب و شک و یقین ها در اذهان و مدل سازی ریاضی فرآیند نای ذهنی و...انجام می شود[6].

مواجهه صحیح و اصولی در طراحی میدان جنگ ترکیبی در بستر فضای مجازی نیز آن است که در جنگ شناختی ترکیبی در 4 مرحله باید اقدامات لازم طراحی شود: اول رصد شناختی خودی دشمن، دوم تحلیل شناختی وضعیت خودی دشمن، سوم برنامه ریزی شناختی برای خودی- دشمن و در مرحله آخر اقدام آفندی شناختی بر ضد دشمن ارتقای تاب آوری برای خودی.

چالش های جهاد تبیین

علت اساسی چالش های متعدد موجود در فضای مجازی موجود کشور، عدم توجه و پشت گوش انداختن منویات رهبر معظم انقلاب اسلامی در مواجهه هوشمندانه با فضای مجازی است. متاسفانه یک فرمانده مقتدر و آگاه مثل حاج قاسم سلیمانی در فضای مجازی نداشته ایم که با اجرای دستورات امام جامعه، کشور را از زیر تسخیر اینترنت آمریکایی و استعمار فرانو نجات دهد و آمریکایی نای تروریست هر بار با اعمال حاکمیت سایبری خود به کشور ما با انواع فتنه ها و آسیب های شناختی - سایبری ضربه نای سنگینی زده اند[6].

البته راهکارها را هم رهبر معظم انقلاب بیان کرده اند که شامل جهاد تبیین، پیاده سازی عدالت با مصادیقش در فضای حقیقی و مجازی، روشنگری، اجرای سریع دستورات بر زمین مانده، توجه ویژه به جایگاه مهم شورای عالی فضای مجازی، توجه ویژه به دیکتاتوری رسانه ای دشمن و مقابله هوشمندانه با آن است. به طور خلاصه درواقع مهم ترین راهکار گذر از چالش های فعلی در حکمرانی فضای مجازی توجه کامل به مطالبات رهبر معظم انقلاب در فضای مجازی است که در راس آن عمل به بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی است. در این بیانیه رهبر معظم انقلاب بر دو مساله بسیار مهم یعنی شکستن محاصره تبلیغاتی و امیدآفرینی به عنوان نخستین و موثرین عرصه جهاد در فضای مجازی و فضای حقیقی تاکید کرده اند[7].

بحث و نتیجه گیری

تصویرسازی از فضای مجازی را دشمنان انجام می دهند، به صورتی که هر کس از مبانی انقلاب اسلامی و آرمان های آن دفاع کند، لاجرم حکومتی معرفی می شود و هر کس بر آن بتازد، آزاداندیش، مستقل، مردمی و غیر وابسته معرفی می شود. نیرو های مومن به انقلاب اسلامی باید خود را در حوزه عمومی به اثبات برسانند و اشغال حوزه عمومی در فضای مجازی از شروط اولیه جهاد تبیین است.

در آسیب شناسی این فضا می توان گفت اکنون دفاع و نقد حول افراد است. حمله به یک سلبریتی با بدترین ادبیات یا دفاع اسطوره ای از یک انسان محترم نامش تب بین نیست. تبیین به معنای برجسته شدن رگ گردن نیست. تبیین به معنای بازشدن زبان، چرخیدن قلم به روش استدلال، منطق، اقناع و اخلاق است. نیرو های انقلاب اسلامی در این میدان نیاز به چند اصل اساسی دارند که عمده آن عبارت است از: شناسایی خطوط اصلی و محل منازعه جریان انقلاب با غیریت. تا این مهم درست شناخته نشود، حضور موثر، نتیجه گیری حداکثری، رصد مناسب و شلیک به موقع و به اندازه رخ نخواهد داد.

اصرار بر دیده شدن باخبرهای شبه زرد و هویت فیک دو عنصر دیگری هستند که تبیین را مخدوش می کنند. سخت معتقدم حقانیت انقلاب اسلامی و اندیشه نورانی امام و منطق رهبری معظم آن قدر پر بهجت و مستحکم است که لازم نیست نیرو های انقلاب بدون تابلو (فیک) به میدان بیایند. فیک با منطق قوی هم موثر نخواهد بود و جز تخریب آورده دیگری ندارد. دفاع از انقلاب بدون تابلو، یعنی عدم آمادگی پرداخت هزینه و عدم پذیرش مسئولیت سخن خویش و این خود کافی است تا تاثیری از تلاش ها عاید نشود و اتهامات متعددی را در ذهن مخاطب علیه تبیین گرتولید نماید. البته از مظلومیت امروز حزب الله در فضای مجازی آن است که باید پاسخگوی همه چیز حکومت باشند و حتی برای مطالبه گران مطرح نیست کدام اشخاص و کدام جریان ها در قدرت حضور دارند. عمدتا چوب حکومت را حزب اللهی می خورد و نان حکومت را دیگران می خورند، اما باز اشکال ندارد، چراکه باید حزب الله سنگ زیرین آسیاب باشد.

رشد فکری و شناختی نیرو های موثر در میدان تبیین باید به صورتی باشد که چهارعنصر زمان شناسی، اولویت شناسی، مسئله شناسی و جبهه شناسی بر همه اقدامات آنان حاکم باشد. محور مواجهه و تبیین را اصول انقلاب اسلامی قرار دهند تا بر سر هر چیز پیش پاافتاده ای به معرکه کشیده نشوند. بدون شناخت این اصول، مرز ها محدود و دایره ها تنگ یا بی جهت گسترده خواهند شد. با شناخت و محوریت این اصول همه اقدامات تبیین حول مواجهه با افراد سامان نخواهد گرفت و خطوط مقدم دشمن درست شناسایی نخواهد شد. بدون تردید بد دفاع کردن از انقلاب اسلامی بسیار پرهزینه تر از دفاع نکردن است.

به همین دلیل جوانانی که امروز مصداق عبارت امام در صدر این نوشته اند باید انگاره های ذهنی خود را طوری تنظیم کنند که بین منتقد، مخالف و معاند تفاوت بگذارند، هزینه ها و دستاورد های جذب و دفع در جامعه مردم سالار را خوب بشناسند. از خاستگاه انقلاب اسلامی نمی توان هرکسی را از میدان به درکرد و این کار را موفقیت و پیروزی دانست. اگر جریان مومن به انقلاب اسلامی قرار است در گردونه مردم سالارانه در عرصه قدرت و خدمت حضورداشته باشد، باید رفتار تبیین گرایانه آنان با مردم در حدفاصل این انتخابات تا انتخابات بعدی ملموس باشد. تولید حجم حداکثری در تبیین مهم نیست بلکه عمق و تاثیر مهم است. لزومی ندارد دست را روی رگبار توییتر گذاریم بلکه باید اولویت را شناخت و کمتر و به هنگام ظاهر شد.

متاسفانه برخی گرفتار دیده شدن هستند و با ادبیات تند و متمرکز شدن بر نقد و تمجید افراد فعالیت می کنند که این موضوع به کلی تبیین نیست. این عامل تولید تنفر، کینه و هزینه سوزی بی دلیل است. انقلاب اسلامی روندها، اصول، آرمان ها و جهت گیری هایی دارد که روشن است و باید در این تراز ظهور و بروز مجازی داشت و از همه مهم تر نباید دیگران با تحریک عواطف پاک جوانان مومن به انقلاب اسلامی میدان مبارزه و منازعه را برای شان تعریف و از میدان های اصلی دور کنند. این امر اکنون بسیار قابل لمس است.

منابع

1. نامی، محمدحسن و شامی، ابوالفضل (1399)، فصل بعد چهارم جهاد تبیین. تهران: زیتون سبز.

2. باکاک رابرت (۱۳96). فضای مجازی خ صبری تهران: انتشارات شیرازه

3. بوربور حسین، بیگی، مریم (۱۳97) بررسی رابطه اینترنت و جهاد در بین دو نسل رساله کارشناسی ارشد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

4. جلالی فراهانی امیرحسین (۱۳98) جهاد تبیین در اینترنت مجله حقوقی دادگستری شماره ۴۷، شماره صفحات 121

5. جنکینز، ریچارد (۱۳9۵) پیر بوردیو (ترجمه) ل جوافشانی و ح چاووشیان تهران: نشر نی

6. Deibert. Ronald J (2007); The Geopolitics of Internet Control. www.hand bookof - internet politics-com (07/Jan/2011).

7. www.internetworldsatas.com. Emarketing.htm (2010); Internet Growth Statistics.