آواز یاریار و علل ماندگاری آن در ایل بهمئی

25 دی 1403 - خواندن 11 دقیقه - 1339 بازدید


مقدمه

ایل بهمئی، به عنوان یکی از ایلات اصیل و کهن ایران، دارای فرهنگ و سنت های غنی است که در طول قرن ها حفظ و تقویت شده اند. در میان این سنت ها، موسیقی و آواز جایگاه ویژه ای دارد و به عنوان یکی از مهم ترین ابزارهای بیان احساسات، انتقال ارزش ها و حفظ هویت فرهنگی ایل شناخته می شود. آواز یاریار یکی از مهم ترین و غنی ترین اشکال موسیقی سنتی در ایل بهمئی است که به عنوان یک نماد فرهنگی و اجتماعی در این منطقه شناخته می شود. این آواز با ویژگی های خاص خود، نه تنها به عنوان یک وسیله تفریحی بلکه به عنوان ابزاری برای انتقال احساسات، روایت داستان ها و حفظ هویت فرهنگی عمل می کند. در این مختصر به بررسی نقش آواز یاریار و دلایل ماندگاری آن در ایل بهمئی خواهیم پرداخت و تاثیرات آن را بر زندگی افراد ایل بررسی خواهیم کرد.

تعریف و ویژگی ها

آواز یاریار نوعی موسیقی آوازی است که در میان ایل بهمئی رواج دارد و معمولا در مراسم مختلف اجتماعی، فرهنگی و مذهبی اجرا می شود. این آوازها اغلب با مضامین عاشقانه، حماسی، مذهبی و حتی تاریخی همراه هستند و به صورت گروهی یا انفرادی خوانده می شوند. یاریار معمولا با ساز محلی نی همراهی می شود و ساختار ملودیک آن ساده و درعین حال عمیق و احساس برانگیز است. یکی از ویژگی های بارز آواز یاریار، ارتباط تنگاتنگ آن با زندگی روزمره و تجربیات مردم ایل است. این آوازها اغلب روایتگر داستان هایی از عشق، رشادت، طبیعت و اعتقادات مذهبی هستند و به همین دلیل، برای شنوندگان بسیار جذاب و معنادارند.

تاریخچه آواز یاریار

آواز یاریار ریشه های عمیق تاریخی دارد که به دوران گذشته برمی گردد. این آواز به طور سنتی در مراسم ها و جشن ها اجرا می شود و به عنوان یک وسیله برای بیان احساسات و روایت داستان های محلی مورد استفاده قرار می گیرد. تاریخچه این آواز نشان دهنده غنای فرهنگی ایل بهمئی است که از نسل های گذشته به امروز منتقل شده است. در واقع، آواز یاریار بخشی از زندگی روزمره افراد ایل بوده و در مناسبت های مختلف مانند عروسی ها، جشن ها، مراسم سوگواری و دیگر رویدادهای اجتماعی اجرا می شود. این آوازها معمولا با لحن های ملایم و متن های شاعرانه همراه هستند که به عمق احساسات انسانی اشاره دارند.

نقش موسیقی یاریار در انسجام اجتماعی

آواز یاریار به عنوان یک عنصر پیونددهنده، در ایجاد و تقویت روابط اجتماعی موثر است. در مراسم های سوگ(که بیشتر به نام سرو نامیده می شود)، این آوازها به افراد کمک می کنند تا احساسات خود را ابراز و همدردی و همبستگی را در میانشان تقویت کنند. همچنین، آواز یاریار می تواند به عنوان یک وسیله نمادین برای یادآوری ارزش های فرهنگی و اجتماعی عمل کند که در نهایت منجر به تقویت ارتباطات درونی ایل می شود.

حضور افراد مختلف، از جمله خانواده، دوستان و آشنایان در این مراسم، منجر به ایجاد فضایی از همدلی و همکاری می شود. آواز یاریار در این شرایط به ویژه در زمان های سوگ، احساس همدردی و تعلق را تقویت می کند و به زندگی اجتماعی رنگ و بوی جدیدی می دهد. این موضوع نه تنها از نظر روحی، بلکه از لحاظ فرهنگی نیز به حفظ جامعه کمک شایانی می کند.

نقش آواز یاریار در زندگی اجتماعی و فرهنگی ایل بهمئی

1- تقویت همبستگی اجتماعی: آواز یاریار در مراسم مختلف ایل بهمئی، از جمله عروسی ها، جشن ها، مراسم سوگواری و حتی در کارهای جمعی مانند درو و چوپانی، اجرا می شود. این آوازها به عنوان ابزاری برای ایجاد هماهنگی و همبستگی میان اعضای ایل عمل می کنند. در مراسم گروهی، یاریار به عنوان یک فعالیت جمعی، حس تعلق و مشارکت را تقویت می کند و به افراد احساس می دهد که بخشی از یک کل بزرگ تر هستند.

2- انتقال ارزش های فرهنگی و تاریخی: آواز یاریار به عنوان یک رسانه شفاهی، نقش مهمی در انتقال ارزش های فرهنگی، تاریخی و اخلاقی ایل بهمئی ایفا می کند. بسیاری از این آوازها حاوی داستان ها و روایت هایی هستند که به گذشته ایل، قهرمانی ها، عشق ها و رنج های آن ها اشاره می کنند. از این طریق، نسل های جدید با تاریخ و فرهنگ ایل خود آشنا می شوند و این ارزش ها در ذهن آن ها نهادینه می شود.

3- بیان احساسات و عواطف: آواز یاریار به عنوان یک هنر موسیقایی، ابزاری قدرتمند برای بیان احساسات و عواطف انسانی است. در مراسم سوگواری، این آوازها به عنوان مرثیه هایی برای تسلی خاطر بازماندگان خوانده می شوند، درحالی که در جشن ها و عروسی ها، شادی و نشاط را به جمع منتقل می کنند. این توانایی در بیان احساسات متنوع، یاریار را به یک هنر همه جانبه و پرکاربرد تبدیل کرده است.

دلایل ماندگاری آواز یاریار در ایل بهمئی

1- انتقال فرهنگ: یکی از دلایل اصلی ماندگاری آواز یاریار، توانایی آن در حفظ و انتقال فرهنگ و آداب ورسوم ایل بهمئی است. آواز یاریار داستان ها و تجربیات زندگی را روایت می کنند و ارزش های فرهنگی را به نسل های جدید منتقل می سازند. نزدیکی به ضعف هویت فرهنگی در دنیای مدرن، حفظ و انتقال این نوع موسیقی ضروری به نظر می رسد.

2- احساسات مشترک: این آوازها معمولا احساسات مشترک مانند عشق، دوستی، غم و شادی را بیان می کنند که باعث ایجاد ارتباط عاطفی میان افراد می شود. این ارتباط عاطفی نه تنها روابط فردی را تقویت می کند بلکه باعث ایجاد حس همبستگی اجتماعی نیز می شود.

3- تجربه جمعی: اجرای گروهی این آوازها در مراسم مختلف، تجربه ای جمعی را برای اعضای ایل فراهم می آورد که باعث تقویت پیوندهای اجتماعی می شود. این تجربه جمعی نه تنها احساس تعلق را افزایش می دهد بلکه به ایجاد یک فرهنگ مشترک کمک می کند.

4- پویایی و انعطاف پذیری: آواز یاریار توانسته است خود را با تغییرات زمانه تطبیق دهد. این موسیقی به طور فعال در مناسک معاصر جامعه استفاده می شود و جدیدترین تجارب و احساسات را منعکس می کند. توانایی این موسیقی برای دلبستگی به موضوعات مختلف و احساسات متنوع، عامل ماندگاری آن در بین اعضای ایل است.

5- حفظ زبان محلی: یکی دیگر از دلایل ماندگاری آواز یاریار، حفظ زبان محلی است. متن های این آوازها معمولا به زبان محلی نوشته شده اند که کمک شایانی به حفظ زبان مادری و فرهنگ بومی می کند.

6- ارتباط عمیق با هویت ایلی: یکی از اصلی ترین دلایل ماندگاری آواز یاریار، ارتباط عمیق آن با هویت ایلی و فرهنگی ایل بهمئی است. این آوازها به عنوان بخشی از میراث فرهنگی ایل، در طول نسل ها حفظ شده اند و به عنوان نمادی از هویت جمعی ایل شناخته می شوند. برای اعضای ایل، یاریار تنها یک هنر موسیقایی نیست، بلکه بخشی از وجود و تاریخ آن هاست.

7- کارکردهای اجتماعی و فرهنگی: آواز یاریار به دلیل کارکردهای اجتماعی و فرهنگی متنوعی که دارد، توانسته است در طول زمان ماندگار بماند. این آوازها در مراسم مختلف اجتماعی اجرا می شوند و به عنوان ابزاری برای تقویت روابط اجتماعی، ایجاد همبستگی و انتقال ارزش ها عمل می کنند. این کارکردها باعث شده اند که یاریار نه تنها به عنوان یک هنر، بلکه به عنوان یک نیاز اجتماعی در ایل بهمئی مطرح باشد.

8- انتقال شفاهی و آموزش غیررسمی: ماندگاری آواز یاریار تا حد زیادی مدیون سیستم انتقال شفاهی آن است. این آوازها از نسلی به نسل دیگر و از طریق آموزش غیررسمی منتقل می شوند. کودکان و نوجوانان ایل بهمئی از طریق گوش دادن به آوازهای بزرگان و مشارکت در مراسم، این هنر را می آموزند و آن را حفظ می کنند. این روش انتقال، باعث شده است که یاریار به رغم تغییرات اجتماعی و فرهنگی، همچنان زنده بماند.

9- سادگی و انعطاف پذیری: ساختار ساده و انعطاف پذیر آواز یاریار نیز از دلایل ماندگاری آن است. این آوازها به راحتی می توانند با تغییرات زمانه سازگار شوند و مضامین جدیدی را در خود جای دهند. این انعطاف پذیری باعث شده است که یاریار بتواند در شرایط مختلف اجتماعی و فرهنگی، همچنان موردتوجه و استفاده قرار گیرد.

10- اهمیت معنوی و فرهنگی: پیوند عمیق آواز یاریار با آداب ورسوم دینی و فرهنگی، این موسیقی را به عنوان یک عنصر معنوی به عنوان وجود آورنده احساس مرتبط با مناسک سوگواری و یادآوری وقایع زندگی معرفی می کند. در زمان های سوگ، آواز یاریار به تقویت پیوندهای معنوی و احساسی کمک می کند که در نهایت منجر به تقویت هویت جمعی و اجتماعی افراد می شود.

چالش های پیش روی

با وجود ماندگاری طولانی آواز یاریار، این هنر با چالش هایی نیز مواجه است. تغییرات سریع اجتماعی و فرهنگی، تاثیرات مدرنیزاسیون و نفوذ رسانه های جدید، مهاجرت جوانان به شهرها، کاهش مراسم سنتی و نفوذ فرهنگ های جدید، از جمله عواملی هستند که می توانند تداوم این هنر را تهدید کنند. برای حفظ آواز یاریار، نیاز به تلاش های هدفمند برای ثبت، آموزش و ترویج این هنر در میان نسل های جدید وجود دارد. علاوه بر این استفاده از فناوری های نوین و رسانه های اجتماعی می تواند به ترویج و محبوبیت بیشتر این آواز کمک کند و امکان ارتباط نسل های مختلف را فراهم آورد.

نتیجه گیری

آواز یاریار در ایل بهمئی نه تنها به عنوان یک شکل هنری، بلکه به عنوان یک پیونددهنده فرهنگی و اجتماعی، نقش مهمی در تقویت هویت و انسجام اجتماعی ایفا می کند. ماندگاری این آواز به واسطه قابلیت انتقال فرهنگی، پویایی در تطبیق با شرایط روز و حمایت اجتماعی از سوی اعضای ایل است. با وجود چالش های موجود، این آواز به عنوان یک میراث فرهنگی و هنری ضروری است که همچنان باید حفظ و تقویت شود.

توجه به اهمیت آواز یاریار در زندگی اجتماعی و فرهنگی ایل بهمئی می تواند به درک بهتری از ساختارهای اجتماعی و فرهنگی این جامعه کمک کند و به حفظ ارزش ها و آداب این ایل در دنیای مدرن یاری رساند. بدین ترتیب، افزایش آگاهی در مورد نقش و اهمیت آواز یاریار می تواند به تقویت هویت فرهنگی و اجتماعی ایل بهمئی و حفظ آن به عنوان سرمایه ای فرهنگی در مواجهه با تغییرات عصر حاضر کمک نماید.