تاریخ گزاری حدیث اول ما خلق الله العقل...

در طول تاریخ روایات فراوانی به پیامبر اکرم (ص) و ائمه (ع) منتسب گردیده که بررسی صحت انتساب آنها نیازمند کاوش و دقت نظر است. از جمله این روایات، گفتاری مشهور است که فیلسوفان و متکلمان، صوفیان، مفسران و فقیهان مسلمان بارها بدان استناد جسته اند: اول ما خلق الله العقل... . در مطالعه پیش رو بنا داریم انتساب این روایت را به پیامبر اکرم (ص) بازکاویم؛ روایتی که در کمتر منبعی از منابع روایی متقدم شیعیان و عامه ذکر شده است، محدثان نیز هرگز انتساب آن را به پیامبر اکرم (ص) جدی نگرفته اند و آن را در زمره آن دسته از روایات جای داده اند که در باره اش گفته اند ریشه و اساسی ندارد، و بااینهمه، همواره مورد توجه متکلمان و فیلسوفان و عارفان مسلمان بوده است. می خواهیم بدانیم چه اندازه می توان انتساب آن به پیامبر اکرم (ص) یا بزرگانی همچون امام باقر و امام صادق (ع) را پذیرفت و اساسا، چنین گفته ای از چه زمان و احتمالا متاثر از چه عواملی در شمار روایات نبوی جای گرفته است. این مطالعه البته باید صرفا فتح بابی در این مسیر تلقی شود.

Keywords:

تحریف , تصحیف , تاریخ انگاره عقل , عقول عشره , افلوطین , امام صادق (ع) , داوود بن محبر , ابن حائط