بررسی نحوی و کار برد شناختی ساخت های اسنادی شده در زبان فارسی بر اساس دستور نقش و ارجاع

در این نوشتار، جمله های اسنادی شده در زبان فارسی را در چهار چوب نظریه ای نقش گرا، به لحاظ نحوی و کار برد شناختی بررسی کرده ایم. هدف از نگارش این مقاله، از یک سو، تبیین ویژگی های نحوی جمله های اسنادی شده در چهار چوب دستور نقش و ارجاع، و از سوی دیگر، یافتن ارتباط بخش ساخت اطلاع و به ویژه ساخت کانون این نظریه در استفاده از این گونه جمله ها و نیز پی بردن به عوامل مختلف اطلاعی در به کار گیری آن هاست. بدین منظور، داده های عینی گفتاری را در زبان فارسی معاصر، از رادیو، تلویزیون، مکالمه های روزمره و داده های نوشتاری را از روزنامه ها و رمان ها جمع آوری کرده و با توجه به مبانی نظری تحقیق، آن ها را تحلیل کرده ایم. مطالعه داده ها نشان می دهد که در فرافکنی سازه ای، ضمیر اسنادی، به عنوان گروه اسمی موضوع و سازه اسنادی شده، به عنوان هسته محمولی و فعل بودن به صورت فعل اسنادی ظاهر می شود و بند پیرو نسبت به مرکز اصلی، در حاشیه قرار می گیرد. از نظر ساخت اطلاع و کانون نیز مشخص شد که در این ساخت ها، سازه اسنادی شده، دارای ساخت کانونی محدود بی ابهام است و ساخت های اسنادی، قالب نحوی خاص خود را دارند و در گنجینه نحوی ذخیره می شوند. در نهایت، بررسی این ساخت ها نشان می دهد که علاوه بر تاکید، عواملی همچون تقابل و پرسش و پاسخ، در فرایند اسنادی شدن موثرند.

Keywords:

دستور نقش و ارجاع , ساخت های اسنادی شده , ساخت اطلاع , کانون , کانون موضوعی , کانون گزاره ای