تحلیل تطبیقی تاثیر فرهنگ دینی بر الگوهای روابط فضایی در خانه ( مطالعه موردی: خانه های مسلمان نشین و زرتشتی نشین شهر کرمان)

موضوع این مقاله بررسی و تحلیل تطبیقی نقش ارزش­ها و نگرش­های دینی بر الگوهای روابط فضایی در خانه­های مسلمان­نشین و زرتشتی­نشین شهر کرمان است. بر اساس نظریات اندیشمندان، در شکل­گیری خانه و روابط فضایی حاکم بر آن، فرهنگ، تاثیر عمیقی دارد. یکی از وجوه فرهنگ، ارزش­ها و نگرش­های دینی است، که با شناخت آنها، می­توان معماری مطلوب مبتنی بر بوم و فرهنگ ایجاد کرد. این مقاله در بخش روش شناختی از نظریه نحو فضا بهره برده ­است. هدف اصلی این پژوهش شناخت میزان تاثیرپذیری الگوهای روابط فضایی خانه­های مسمانان و زرتشتیان از ارزش­ها و نگرش­های دینی آنها و همچنین شناخت اشتراکات و افتراقات کالبدی و فضایی خانه­ها بر مبنای تفاوت های فرهنگ دینی آنهاست. روش به­ کار رفته در این پژوهش، ترکیبی از روش­های تفسیری- تاریخی با تکنیک تحلیل محتوا و استدلال منطقی است. همچنین با استفاده از مطالعات کتابخانه­ای، مطالعات تاریخی صورت گرفته و شبیه سازی با نرم­افزار گرسهاپر و پلاگین اسپیس سینتکس و نرم­افزار دپث مپ و تحلیل گراف­های توجیهی تهیه شد. این گراف­ها برای 16 نمونه از خانه­های تک­حیاطه مرکزی مسلمان­نشین و زرتشتی­نشین شهرکرمان که به­ صورت خوشه­ای هدفمند انتخاب­ شده بودند، به کار گرفته شد. تحقیق روی شاخصه­های تفاوت درصد حیاط و ساختمان، تفاوت درصد جرم و فضا، میزان شفافیت نمای جنوبی خانه­ها و مولفه­های نحو فضا صورت گرفت. نتایج پژوهش نشان دهنده آن است که خانه­های مسلمانان در شاخص های مطالعه شده دارای تفاوت­هایی آشکار و پنهان نسبت به خانه­های زرتشتیان است. می توان دلایل این تفاوت­ها را در اختلافات فرهنگ دینی و اعتقادات این دو دین جست­وجو کرد و می­توان نتایج آن را در کالبد معماری این خانه­ها مشاهده نمود.

Keywords:

مرکزیت , روابط فضایی , خوانایی , پیکره بندی فضا , ضریب افتراق