بررسی تکمیلی ارزیابی میزان مقاومت بعضی از ارقام تجاری گندم نسبت به پوسیدگی طوقه گندم در اثر Fusarium culmorum و F. pseudograminearum

گندم مهم ترین محصول زراعی کشور بوده و یکی از با ارزش ترین و قدیمی ترین گیاهان روی زمین است. در سال های اخیر به دلیل کشت مداوم گندم، پوسیدگی های طوقه و ریشه اهمیت خاصی پیدا نموده و خسارت قابل توجهی وارد می کند. دو گونه Fusarium culmorum و F. pseudograminearum مهمترین گونه های فوزاریوم می باشندکه باعث پوسیدگی در بافت های ریشه، طوقه و پایین ساقه گندم می شوند. برای مدیریت این بیماری استفاده از ارقام مقاوم یا متحمل مناسب ترین روش می باشد. این تحقیق به منظور ارزیابی واکنش تعداد 52 رقم تجاری گندم به همراه ارقام مقاوم منتج از بررسی های قبلی (2-49 ، Sunco ، BURBOT-6 و لاین پیشرفته C-87-18) به همراه دو رقم گندم دوروم ( بهرنگ و دنا) به عنوان شاهد حساس (مجموعا 58 رقم و لاین) نسبت به پنج جدایه مهاجم گونه Fusarium culmorum که بر اساس نتایج حاصل از پروژه قبلی شناسایی شده بودند انجام شد. این ارقام و لاین ها ابتدا تحت شرایط گلخانه ای در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی و آزمایش فاکتوریل با چهار تکرار ارزیابی شدند. این ارقام و لاین ها همچنین نسبت به مخلوط شش جدایه قارچ F. pseudograminearum تحت شرایط گلخانه ای نیز مورد آزمایش قرار گرفتند. ارقامی که در بررسی های گلخانه ای از تحمل نسبی خوبی برخوردار بودند به همراه ارقام مقاوم منتج از بررسی های قبلی (Sunco، BURBOT-6، لاین پیشرفته C-87-18و Gala) وگندم دوروم (رقم بهرنگ) به عنوان شاهد حساس (مجموعا 18 رقم و لاین) در کرج و کرمانشاه در شرایط مزرعه ای از نظر مقاومت نسبت به F. culmorum مجددا بررسی شدند.آزمایشات مزرعه ای بر اساس طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. نتایج این بررسی نشان داد که ارقام تجاری نظیر: روشن، پیشتاز، الوند، نیک نژاد، پارسی، ویریناک، کویر، بک کراس روشن زمستانه و بک کراس روشن بهاره نسبت به هر دو گونه قارچی F. culmorum و F. pseudograminearum حساس بودند و از این ارقام نبایستی در مناطق آلوده به بیماری استفاده نمود. اما ارقام میهن، Burbot، GALA ، C-87-18، Sunco ، دز و سیوند از تحمل خوبی نسبت به هردو گونه قارچی F. culmorum و F. pseudograminearum برخوردار هستند و از این ارقام می توان در مناطق آلوده به بیماری بطور مستقیم یا در برنامه اصلاحی گندم استفاده نمود.واژه های کلیدی: فوزاریوم، پوسیدگی ریشه و طوقه، گندم، Fusarium culmorum و مقاومت