ارزیابی ژنوتیپ های پیشرفته گندم نان در مزرعه زارعین در شرایط دیم

وجود تنوع اقلیمی گسترده در مناطق دیم خیز ایران، نیاز به گسترش تنوع ارقام زراعی گندم را برای مقابله با اثرات منفی تنشهای زیستی و محیطی و استفاده موثرتر از اصل مهم اثر متقابل ژنوتیپ در محیط برای افزایش توان و پایداری تولید محصول گندم دیم، افزایش داده است. یکی از روشهای موثر برای افزایش تنوع ژنتیکی در مزارع کشاورزان، اجرای قسمتی از برنامه به نژادی متعارف در مناطق هدف است. به همین منظور ، در سال زراعی ‮‭1392-93‬ بمنظور مقایسه‮‭21‬ ژنوتیپ پیشرفته گندم با 2 رقم زراعی اصلاح شده آذر2 و ریژاو و لاین در دست معرفی کراس سبلان در مزرعه کشاورزان ، این پروژه در 2 منطقه استان کرمانشاه (کنگاور و روانسر)، در قالب پروژه تحقیقی- تطبیقی اجرا گردید. ژنوتیپها در یک تکرار براساس نقشه ای مناسب تجزیه آماری فضایی ‭(Spatial analysis) ‬کشت شدند. ژنوتیپهای ریژاو، آذر2 و کراس سبلان بعنوان شاهدهای آزمایش بصورت تکرار دار کشت شدندتا بر اساس واریانس عملکرد تکرار های آنها، اشتباه آزمایش محاسبه گردد. پس از برداشت محصول، دادهای بدست آمده از طریق تجزیه فضایی با استفاده از نرم افزار ‭Genstat‬تصحیح شدند .در روانسر ارقام شاهد ریژاو و آذر 2 به ترتیب برترین ژنوتیپها بودند و ژنوتیپهای ،‮‭4 9‬ و 5 نیز در رتبه بعدی قرار گرفتندو جزو 5 ژنوتیپ برتر بودند. در منطقه کنگاور ژنوتیپهای ،‮‭24 23‬ ، ،‮‭20 19‬ و ‮‭16‬ پنج ژنوتیپ برتر بودند و ژنوتیپ در دست معرفی کراس سبلان از دو ژنوتیپ شاهد ریژاو و آذر 2 از نظر عملکرد دانه برتر بود. بر اساس مجموع رتبه های عملکرد محاسبه شده برای هر منطقه به ترتیب ژنوتیپهای ریژاو و ‮‭23‬ به ترتیب رتبه اول و دوم و کراس سبلان و آذر2 بطور مشترک با رتبه 3 و ژنوتیپهای ‮‭16‬ و ‮‭24‬ به ترتیب رتبه 4 و 5 را داشتند و از نظر سازگاری به هر دو منطقه برترین ژنوتیپها بودند. کلمات کلیدی:گندم نان، دیم، مزرعه کشاورزان، به نژادی