بررسی تاثیر عصاره های سیر و آویشن شیرازی در کنترل انگل های تک یاخته ای خارجی شایع در بچه تاسماهی ایرانی

امروزه همگام با توسعه پرورش ماهیان خاویاری در کشور، لزوم توجه به سلامت آبزیان و استفاده از موادی با منشا طبیعی در مبارزه با عوامل بیماریزای این ماهیان امری ضروری محسوب می گردد. در این راستا کاربرد گیاهان دارویی بجای مواد شیمیایی در کنترل عوامل ایجاد کننده بیماری از جمله انگلها حایز اهمیت می باشد. از آنجاییکه انگلهای تک یاخته ای خارجی از مهمترین عوامل انگلی خارجی تهدید کننده ماهیان خاویاری محسوب می شوند. لذا این تحقیق با اهداف تعیین غلظتهای کشنده عصاره های هیدروالکلی سیر و آویشن شیرازی بر روی بچه تاسماهی ایرانی، بررسی اثر بخشی و تعیین دوزهای تاثیرگذار عصاره های مذکور در کنترل انگل تک یاخته ای تریکودینا انجام پذیرفت. مطالعات تعیین غلظتهای نیمه کشنده ‭(LC‬‮‭50‬) عصاره هیدروالکلی آویشن شیرازی بر روی بچه تاسماهی ایرانی نشان داد که این مقدار طی ‮‭96‬ ساعت معادل ‮‭766/65‬ میلی گرم در لیتر و در مدت زمان یکساعت به میزان ‮‭9933/44‬ میلی گرم در لیتر بوده است. همچنین بررسی غلظتهای نیمه کشنده ‭(LC‬‮‭50‬) عصاره هیدروالکلی سیر طی مدت ‮‭96‬ ساعت معادل ‮‭1279/97‬ میلی گرم در لیترو در مدت زمان یکساعت ‮‭12624/08‬میلی گرم در لیتر تعیین گردید. طی انجام آزمایشات، کلیه فاکتورهای فیزیکوشیمیایی آب نظیر درجه حرارت، اکسیژن محلول، ‭pH‬، نیتریت، نیترات، آمونیوم، هدایت الکتریکی و سختی در تیمارهای مختلف اندازه گیری شدند. بررسی تصاویر تهیه شده از مقاطع بافتی آبشش، کبد و پوست بچه تاسماهیان ایرانی که تحت تاثیر غلظتهای مختلف عصاره هیدروالکلی سیر و آویشن شیرازی در آزمایش مربوط به تعیین غلظتهای کشنده قرار داشتند، برخی از آسیب های میکروسکوپیک نظیر پرخونی، چسبندگی در رشته های آبششی، نکروز سلولی، وجود رنگدانه های ملانین رشته های اولیه در آبشش، عوارضی نظیر تورم ابری در هپاتوسیتها ، نکروزسلولی، پرخونی، افزایش رنگدانه های ملانین و مراکز ملانو ماکروفاژها در کبد و نیز تغییراتی نظیر پرخونی، افزایش ملانوفور و رنگدانه ملانین، افزایش سلول های موکوسی، افزایش حضور لنفوسیت، نکروز در لایه اپیدرم را در پوست نشان دادند. در بررسی گلبولهای سفید خون، اختلاف معنی دار آماری در میزان لنفوسیت و نیز نوتروفیل در تیمارهای مختلف مشاهده گردید(‮‭05.0‬‭> P). ‬ولی میزان مونوسیت و نیز ایوزینوفیل بین تیمارهای مختلف اختلاف معنی دار آماری نشان نداد (‮‭05.0‬‭ P). ‬طی انجام مطالعات تعیین غلظتهای موثره ‭(EC‬‮‭50‬) عصاره های سیر و آویشن شیرازی هیچگونه رفتار غیرطبیعی در بچه تاسماهیان ایرانی مشاهده نگردید که خود حاکی از عدم وجود شرایط استرس زا از قبیل تحریکات عصاره ها طی انجام آزمایش مذکور بوده است. بررسی مدت زمان اثربخشی نهایی عصاره ها بمنظور حذف کامل انگل تریکودینا در تیمارهای مختلف نشان داد که دوز محاسبه شده ‭(EC‬‮‭50‬) عصاره هیدروالکلی سیر (‮‭172/58‬ میلی گرم در لیتر) و عصاره هیدروالکلی آویشن شیرازی (‮‭437/62‬ میلی گرم در لیتر) بترتیب حداکثر طی مدت زمان 3 و 5 ساعت توانایی حذف کامل انگل مذکور را دارند. این نتایج نشان داد که انگل مذکور از سطح آبشش و پوست بچه تاسماهیان ایرانی در تمامی تیمارهای عصاره هیدروالکلی سیر در مدت زمان 9 ساعت بطور کامل حذف گردید. این زمان برای عصاره هیدرو الکلی آویشن شیرازی ‮‭12‬ ساعت تعیین شد. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که عصاره های هیدروالکلی سیر و آویشن شیرازی بترتیب با ‮‭58/172‬ ، ‭EC‬‮‭50‬و ‮‭437/62‬ میلی گرم در لیتر در دسته مواد با سمیت کم طبقه بندی شده و جهت جایگزینی با مواد شیمیایی مناسب می باشند. این مطالعه نشان داد که شاخص درمانی عصاره هیدرو الکلی سیر معادل ‮‭73/15‬ بوده که نسبت به عصاره هیدروالکلی آویشن شیرازی با میزان ‮‭22/69‬ از مقدار بیشتری برخوردار بوده و بالطبع با توجه به تعریف این شاخص، از سلامتی بیشتری برخوردار است. با توجه به نتایج بدست آمده می توان به سلامتی عصاره های گیاهی مورد استفاده در این تحقیق و امکان جایگزینی این گیاهان دارویی با مواد شیمیایی تاکید نمود. کلمات کلیدی: بچه تاسماهی ایرانی، عصاره هیدروالکلی سیر، عصاره هیدروالکلی آویشن شیرازی، انگل تریکودینا، ‭LC‬‮‭50‬ ، ‭EC‬‮‭50‬