ارزیابی نمونه های ‭(Accessions) ‬مختلف بذرهای جنگلی ارتدکس موجود در بانک ژن منابع طبیعی ایران

بذرهای ارتدکس‭(Orthodox ) ‬به آن دسته از بذرهای گفته می شود که تحمل خشک شدن و انجماد را داشته، عمر به نسبت زیادی دارند و برخلاف بذرهای ریکالسیترانت ‭(Recalcitrant) ‬که دارای نقطه بحرانی بوده و در صد رطوبت آنها را نمی توان بیش از حد معینی( ‮‭31‬-%‮‭12‬ ) کاهش داد، دارای قدرت ذخیره سازی بالایی در سردخانه می باشند. پس از تهیه بذر از رویشگاه های طبیعی و ارسال آنها به بانک ژن ؛ انجام عملیات بوجاری، حذف آلودگیها و بذرهای پوک و فاسد، آزمونهای تکنولوژی بذر انجام و بذرهایی که مشکل جوانه زنی داشتند تحت تاثیر تیمارهای خاص خوابشکنی قرار گرفتند. این تیمارها با توجه به نوع خواب بذر و نیازهای اکولوژیکی گونه گیاهی اعمال شد و شامل:سرمادهی در زمانها و دماهای متفاوت، آب گرم، تیمار با عوامل شیمیایی و هورمون‭(GA‬3 ) در غلظتها و زمانهای مختلف، خراشدهی با سمباده، سوهان و اسید سولفوریک در غلظتها و زمانهای متفاوت با توجه به سختی پوسته، می باشد. هر تیمار شامل چهار تکرار ‮‭25-100‬ عددی بذر (با توجه به اندازه و موجودی بذر) بود و در صورت نیاز علاوه بر بررسی روی سطح و بین کاغذ صافی از گلدانهای حاوی ماسه بادی (در مورد بذرهای درشت) نیز به عنوان بستر استفاده شد. به سبب امکان وجود خواب دوگانه، جنینهای نابالغ، وجود پدیده های خواب فیزیولوژیک یا پس رسی، بررسی جوانه زنی در مورد بذرهایی که پاسخ مثبت ندادند تکرار شد. سپس مشخصات نمونه بذرها در واحد آمار و اطلاعات ثبت و با کد مشخص در محل مخصوص در سردخانه ذخیره شدند. نتایج این بررسی نشان داد که روند کاهش قوه نامیه بین گونه ها متفاوت است. به طوری که بذر بسیاری از گونه های جنس کاج پس از ‮‭20‬ سال ذخیره سازی دارای قوه نامیه بالایی (‮‭60‬ و ‮‭75‬ درصد) بودند ولی گونه های دارای بذر ریز نظیر توسکا، غان و تاغ به سرعت دچار افت قوه نامیه شدند. شاید بخشی از این تفاوت ناشی از اندازه بذر باشد چون گونه هایی که بذرهای درشت تر داشتند دیرتر دچار زوال و افت قوه نامیه شدند. واژه های کلیدی: جوانه زنی، خواب بذر، بذرهای جنگلی، ارتدکس و بانک ژن