عوامل مٶثر بر هنجارسازی فرهنگی از دیدگاه قرآن کریم

بخش زیادی از بنیادهای فرهنگی در هر جامعه خرد و کلان، شامل ارزش‌ها و هنجارهایی است که جهت‌دهی به نگرش‌ها، ذهنیت‌ها و رفتارها را در میان آن‌ها شکل می‌دهد. فرهنگ اصیل و آرمانی اسلام که در قرآن کریم متجلی شده است، توجه ویژه‌ای به بیان هنجارها و ارزش‌های متعالی برای سعادت در حیات فردی و اجتماعی انسان داشته است. از این دیدگاه، جامعه آرمانی اسلام آن اجتماعی است که بتواند زمینه تحقق هر چه بیشتر این ارزش‌ها و هنجارها را در میان مسلمانان فراهم آورد و از این طریق، سعادت زندگی دنیوی و اخروی آن‌ها را تضمین نماید. استقرار ارزش‌ها و هنجارهای مطلوب دینی در جامعه مسلمانان، وابسته به مجموعه‌ای از عوامل است که عدم توجهِ به موقع و مناسب به آن‌ها نه تنها در تحقق فرهنگ دینی اخلال ایجاد می‌کند، بلکه موجب تسهیل در ورود و پذیرش ارزش‌ها و الگوهایی می‌شود که بسا تعارض جدی با ارزش‌ها و هنجارهای مورد نظر اسلام داشته باشد. این مقاله تلاش دارد به عوامل اصلی که از دیدگاه قرآن، موجب ایجاد و گسترش فرهنگ و هنجارهای مطلوب و مورد نظر شریعت اسلام و در نتیجه هنجارمند شدن جامعه مسلمانان می‌شود، بپردازد. این عوامل شامل سه دسته اصلیِ هنجارفرستان، خودِ هنجار و مخاطبان هنجاری (گروه هدف) می‌باشد که ضمن معرفی اجمالی، به ویژگی‌های اثربخشی هر کدام مبتنی بر آیات و اشاره‌های قرآنی خواهیم پرداخت.

Keywords:

قرآن کریم , فرهنگ , ارزش , هنجار , فرهنگ‌سازی , هنجارسازی اجتماعی