بازخوانی و رفع ابهام از مصرع «یکی بند رومی به کردار پل» در شاهنامۀ فردوسی بر پایۀ گویش‌های رایج ایرانی

یکی از دشواری‌های فهم معانی ابیات در متون کهن، فهم معنای واژگان دشوار و اغلب کمیاب آن‌هاست. درنگی در شرح‌ها و تفسیرهای نوشته شده بر متون کهن، نشان دهندة شمار قابل توجهی از این واژگان است که مفسر و یا شارح نتوانسته به درک درستی از معنای آن‌ها برسد و اغلب به تأویل‌های ذوقی و حدس و گمان متوسل شده ‌است. به نظر می‌رسد یکی از راه‌های کشف معنای درست این واژگان، بهره‌گیری از گویش‌های محلی و ادبیات عامیانه است که اغلب در پژوهش‌های در پیوند با تفسیر متون نادیده انگاشته می‌شوند. یکی از این ترکیب‌های بحث برانگیز، ترکیب «به کردار پل» است که در شاهنامة فردوسی با معنایی خاص به کار رفته و تاکنون معنایی درست و قابل قبول برای آن ارائه نشده است. نگارنده در این جستار کوشیده است نخست نتایج یافته‌های دیگران دربارة این ابیات و ترکیب مورد نظر را بیان کند؛ سپس معنا و کاربرد این ترکیب را در گویش‌های ایرانی بررسی کند و سرانجام معنای ترکیب و بیت مورد بحث در شاهنامه‌ی فردوسی را روشن کند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد واژۀ بحث برانگیز «پل« را باید به ضم بخوانیم و مصرع مورد بحث را این گونه معنا کنیم: بندی رومی که مانند گیسوی به هم بافتۀ زنان است.

Keywords:

بند رومی , پل , شاهنامه , غُل , گیسو