بررسی عوامل مرتبط با رفتارهای پیشگیری کننده از سرطان پوست در دانش آموزان دبیرستانی شهر سنندج: کاربردی از الگوی پرسید

سابقه و هدف: در سال‌های اخیر، میزان شیوع سرطان پوست در ایران افزایش یافته است؛ به‌طوری که در استان کردستان شایع‌ترین سرطان می‌باشد. هدف از مطالعه حاضر، تعیین وضعیت رفتارهای پیشگیری‌کننده از سرطان پوست و عوامل مرتبط با آن در دانش‌آموزان دبیرستانی شهر سنندج با استفاده از الگوی پرسید (PRECEDE) بود. مواد و روش‌‌ها: مطالعه توصیفی- مقطعی حاضر در سال تحصیلی 1394-1393 روی 225 نفر از دانش‌آموزان (17-15 سال) مقاطع دوم و سوم دبیرستان در شهر سنندج که با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند، صورت گرفت. این دانش‌آموزان پرسشنامه‌هایی شامل: سازه‌های آگاهی، نگرش، خودکارآمدی، حمایت اجتماعی، عوامل قادرکننده و رفتارهای پیشگیری‌کننده از سرطان پوست را به‌صورت خودایفا تکمیل کردند. در این مطالعه، داده‌ها با استفاده از SPSS 21 و آزمون‌های آنالیز واریانس یک‌طرفه،  Tمستقل، همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی تحلیل گردید. یافته‌ها: براساس نتایج این مطالعه، همبستگی مثبت و معناداری بین رفتارهای پیشگیری‌کننده از سرطان پوست با متغیرهای نگرش (0.175=r)، خودکارآمدی (0.509=r)، حمایت اجتماعی (0.332=r) و عوامل قادرکننده (0.347=r) وجود داشت. همچنین میانگین انجام رفتار در دانش‌آموزان کمتر از متوسط بود. در تحلیل رگرسیون خطی، 29.9 درصد از واریانس رفتارهای پیشگیری‌کننده از سرطان پوست توسط متغیرهای مستقل پیش‌بینی گردید که در این میان، تنها متغیر پیش‌بینی‌کننده معنادار، خودکارآمدی (P<0.001 ,B=0.416) بود. نتیجه‌گیری: در مطالعه حاضر، خودکارآمدی درک‌شده برای انجام رفتارهای پیشگیرانه از سرطان پوست، یک عامل محوری بود. گفتنی است در مداخلات ارتقای رفتارهای پیشگیری‌کننده از سرطان پوست در میان دانش‌آموزان، تمرکز بر افزایش درک از خودکارآمدی انجام رفتار به‌عنوان یک راهبرد دارای اولویت پیشنهاد می‌شود.  

Keywords:

PRECEDE Model , Self-efficacy , Skin Cancer , Students , الگوی پرسید , دانش‌آموزان , خودکارآمدی , سرطان پوست