«تحلیل ساختار داستان حضرت آدم (ع) در رکوع دوم سورۀ اعراف با تأکید بر بیانات رضوی (ع)»

در قرآن کریم قصۀ خلقت حضرت آدم (ع) در سوره‌های مختلفی از جمله سورۀ اعراف نقل شده است. روایت‌ها و قصص قرآنی از جمله قصۀ آدم (ع) بدون تخیّل و مبالغه در خدمت اهداف تربیتی و هدایتی قرآن قرار گرفته‌اند. بر اساس این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف ساختارشناسی روایت حضرت آدم (ع) در رکوع دوم سوره اعراف( آیات 11 تا25) و بیانات امام رضا (ع) (مناظرات و احادیث تفسیری) نگارش یافته است، طرح و پیرنگ رکوع و بیانات رضوی (ع) در موضوع خلقت آدم (ع) مبتنی بر رابطۀ علت و معلول است و حوادث داستان در ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر هستند. زاویۀ دید در رکوع اکثر موارد به‌صورت سوم شخص (دانای کل) و در آیه نخست به‌صورت متکلم مع‌الغیر است. زاویۀ دید در بیانات رضوی (ع) به‌صورت روایت‌گری است چرا که حضرت به‌عنوان فرد غایب از صحنه و راوی، داستان را تبیین می‌کنند. شخصیت‌های داستان که هر کدام ویژگی‌های خاصی دارند. طبق رکوع، کنش‌های داستان بر دو محور اصلی ابلیس و آدم (ع) رخ می‌دهد که هر دو از فرمان الهی سرپیچی می‌کنند. کنش‌های داستان در بیانات رضوی پرسش راوی (گره) و پاسخ‌های امام (حل گره) است. گفت و گوهایی میان اشخاص حاضر در داستان صورت گرفته که به داستان جلوۀ هنری خاصی می‌بخشد. صحنه‌پردازی در دو قالب زمان و مکان، به تصورات ذهنی خواننده جهت ملموس‌سازی داستان کمک می‌کند. هر یک از عناصر قصه، با هدف تربیتی خاصی، ایفای نقش می‌کنند که در نهایت هدف اصلی داستان یعنی بُعد هدایتی را محقق می‌سازند.

Keywords:

ساختارشناسی , داستان حضرت آدم (ع) , رکوع دوم سورۀ اعراف , احادیث و مناظرات رضوی (ع)